De 1-procenters en hun CO2

 De 1-procenters en hun CO2
     Grote kop in De Standaard: ‘Rijkste 1 procent stoot meer koolstof uit dan armste 66 procent’. 1 procent ... 66 procent ... van een wanverhouding gesproken! De foutieve gedachte die zich dan in mijn geest nestelt is dat de rijkste 1 procent verantwoordelijk is voor 66 procent van de uitstoot. Dan moet ik verder lezen in het artikel: ‘Die elite [de 1 procent] is verantwoordelijk voor 16 procent van alle CO2-uitstoot.’ 16 procent, ja dat lijkt mij realistisch.
     Als ik overigens over die 1 procent lees, denk ik altijd dat ik daarbij hoor. Welja, als ik tot de 10 procent hoogste inkomens in mijn land behoor, en mijn land behoort tot de 10 procent rijkste landen, dan moet ik toch bij de 1 procent rijksten behoren? Maar ’t is alweer een foutieve gedachte. Je raakt pas bij de 1-procent-rijksten-club met een inkomen van minstens 128.000 euro per jaar. 
     Na enig nadenken begrijp ik mijn fout. Ik heb nog een wereldbeeld van de jaren 60-70: het Westen is rijk en de rest van de wereld is straatarm. Het is het wereldbeeld dat Hans Rosling met zijn mooie bewegende grafieken probeerde te weerleggen. De ‘rest van de wereld’ is al lang zo arm niet meer, en die mensen drijven met hun stijgende inkomens het wereldgemiddelde de hoogte in. Dat wereldgemiddelde komt nu in de buurt van 10 000 euro per jaar.
      Dus ik behoor niet tot die superrijken. En dat die superrijken 16 procent van de CO2 uitstoten, dat geloof ik best.  Ik heb juist naar de nieuwste afleveringen van The Crown gekeken: luxe megajachten, luxehotels, luxe-auto’s, luxe privéjets … Dat moet nogal wat CO2 uitstoten.
     Maar wacht. Lees ik daar nu dat het cijfers van Oxfam zijn? Moet ik die zomaar vertrouwen? Ik heb voor een van mijn eerste stukjes ooit een claim van Oxfam over de 1-procenters nagetrokken. Ik heb toen dikke rapporten gelezen, en toen bleek dat Oxfam de boel belazerde*. En lees ik daar nu geen verdacht zinnetje in het artikel van De Standaard? ‘De bedrijfsaandelen van heel wat superrijken zijn uitermate vervuilend.’ Wat hebben die bedrijfsaandelen ermee te maken? Zal ik nu weer die dikke rapporten moeten lezen?
     Gelukkig heeft Geert Noels dat voor mij gedaan. Hij schrijft op X onder andere: ‘Oxfam stelt uitstoot van miljardairs gelijk aan de uitstoot van alle bedrijven waarin ze participeren.’ Die gedachtegang komt erop neer dat er twee soorten vervuiling bestaan: een tijdens de productie, met roetspuwende fabrieksschouwen, en een van de consumenten, met opeengestapelde vuilniszakken. Maar productie en consumptie zijn alleen de twee zijden van éénzelfde muntstuk.
      De enige manier om de verantwoordelijkheid voor CO2-uitstoot te berekenen, bestaat erin te kijken naar de uiteindelijke consumptie. Als je met een benzine-auto rijdt, gooi je niet alleen rechtstreeks CO2 in de lucht langs je uitlaat. Je bent als klant ook verantwoordelijk voor (en betaalt voor) de olieontginning (CO2!), om de olie te raffineren (CO2!), om de benzine per schip of met de tankwagen te vervoeren (CO2!). Al die uitstoot, ook die bij het maken van de auto zelf,  zou er niet geweest zijn, als jij als klant niet met die auto willen rijden.
     En als je uitstoot beschouwt als schade die moet worden vermeden door andere productiemethoden te gebruiken, dan is het weer de klant die bereid moet zijn die extra kost te betalen – want als er geen extra kost was, had de producent, met instemming van de aandeelhouders, al lang voor die andere productiemethoden gekozen. 
     Met die vervuiling door aandeelhouders heeft Oxfam alweer de boel belazerd!

Het voordeeltarief bij de dokter
     Wie ook de boel belazert, zijn de ziekenfondsen. Het artsensyndicaat BVAS had aangeklaagd dat er veel geld van de sociale zekerheid gaat naar het voordeeltarief voor ‘zogezegd arme gepensioneerden’. De ziekenfondsen antwoorden daarop dat het probleem niet bij de gepensioneerden ligt, maar bij de arme jongeren. Het is vooral bij hen dat het aantal rechthebbenden op een voordeeltarief stijgt. ‘Armoede is vooral een probleem bij jongeren die er alleen voor staan.’ (DS, 22/11)
     Dat van die jongerenarmoede geloof ik. Ik ben zelf ook nooit zo arm geweest als toen ik een jaar of 18-19 was en er alleen voor stond. Voor warme maaltijden klopte ik, bij wijze van spreken, bij mijn ouders aan. Ik had zelfs een vriend die naar gaarkeukens en voedselbanken trok. Maar ik en mijn vriend gingen wel niet vaak naar de dokter. Die cijfers over jongeren zijn heel misleidend, omdat die jongeren wel recht hebben op dat voordeeltarief, maar het veel minder daadwerkelijk nodig hebben dan de gepensioneerden.
     Nu zijn die ziekenfondsen ook wel slim. ‘De artsen,’ zegt Peter Callewaert van het socialistisch ziekenfonds, ‘mogen gerust met ons pleiten voor een vermogenskadaster. Op die manier zouden ook veel zelfstandigen met een laag pensioen en een groot opgebouwd vermogen uit het het statuut gefilterd worden.’
     Ik vraag mij af of BVAS daar een antwoord op heeft.

The Crown
     Nog over The Crown. Inge Schelstraete van De Standaard is erg kritisch voor de nieuwe afleveringen. ‘Een saaie soap’, ‘tergend traag’, ‘de uitleggerigheid bereikt een dieptepunt’ …  Ik ben het met alles eens, behalve met ‘saai’, ‘tergend’ en ‘dieptepunt’. Ik heb mij geen seconde verveeld. Nochtans verveel ik mij nogal snel, en heb ik niet meteen een grote interesse voor Engelse royalty in het algemeen en Princess Diana in het bijzonder. Alleen heb ik liever dat er in de reeks wat meer beelden zijn van Buckingham Palace, en wat minder van Balmoral Castle. Het Ritz was prachtig.

Napoleon
     Over Napoleon zijn drie grote films gemaakt. De eerste was van de stomme film van Abel Gance van 1927**. Ik heb de gesonoriseerde versie van 1935 gezien. Het eerste halfuur van de film ken ik bijna uit het hoofd. De tweede film is de beste, die van Stanley Kubrick. Die zal ik helaas nooit zien. De derde zie ik straks. 

De fiets en de krant
     De slagzin boven mijn stukjes is een beetje verouderd. ‘Op de fiets valt je van alles te binnen.’ Dat was toen ik dagelijks naar school fietste. Sinds ik gepensioneerd ben fiets ik minder – in tegenstelling tot sommige van mijn leeftijdsgenoten. Omgekeerd heb ik nu een klein beetje meer tijd om ’s ochtends de krant te lezen. ‘Bij de krant valt je van alles te binnen.’

Economie begrijpen
     Ben ik de enige die de maandelijkse column van Gert Peersman in De Standaard zo goed vind? Peersman is hoogleraar economie en schrijft over zijn vak. Toch begrijp ik er ongeveer alles van. In zijn laatste stuk vergeleek hij het federaal begrotingstekort niet, zoals men dat gewoonlijk doet, met dat van vorig jaar, of dat van een vorige regering, maar met het Bruto Binnenlands Product. Dat tekort gaat naar 6,5 procent van het BBP.
    Dat is een klein getal, maar een groot cijfer, een cijfer dat inzicht biedt en dat de moeite waard is om te worden onthouden, in tegenstelling tot de PVDA-cijfers van mijn jeugd***. Kunnen we die 6,5 procent begrotingstekort verminderen door te besparen op het staatsapparaat? Dat is moeilijk, schrijft Peersman. Alle federale uitgaven samen – buiten de sociale zekerheid – bedragen maar 6 procent van het BBP. Het volgende zinnetje vat het goed samen. ‘Het is onmogelijk om meer te besparen dan je uitgeeft.’ 

Stijn Baert over de Vlaamse Welvaart
     Een andere econoom, Stijn Baert,  heeft over de N-VA-slogan Voor Vlaamse Welvaart een ijzersterk stuk geschreven (DS 22/10). Nou ja, ijzersterk … misschien is dat alleen omdat ik het er zo helemaal mee eens ben. Over zin en onzin om partijprogramma’s onafhankelijk te laten becijferen, heb ik geen mening. Maar over de tegenstelling tussen ‘Vlaams’ en ‘Welvaart’ wel. Als N-VA een staatshervorming wil doorvoeren (‘Vlaams’) moet ze een overeenkomst bereiken met de PS die meer geld zal eisen ten koste van Vlaanderen (minder ‘Welvaart’).
    Baert en ik zullen het niet oplossen. Het wordt een kwestie van delicate evenwichten. Wat inleveren op korte termijn, om winst te maken op de lange termijn – wat geloof ik ook de Vlaamse strategie geweest is achter de financieringswet. Want zonder staatshervorming wordt de Vlaamse welvaart toch weer ondergraven door belgicistische regeringen. Ik ben er redelijk zeker van dat de PS meer met de korte-termijn bezig is dan N-VA, dus daardoor kunnen de partijen elkaar paradoxaal genoeg vinden als compagnons de route. En wat dat delicate evenwicht betreft, hoop ik dat de spreadsheets van N-VA ondertussen aan die van de PS gewaagd zijn. 

Ticket
     Omdat ik nu vaker trein en bus neem, en in De Standaard zo vaak stukken zie over het openbaar vervoer, mijmer ik vaak over de vraag hoeveel zo’n nu écht kost. Hoe verhouden de inkomsten uit ticket- en abonnementenverkoop zich tot subsidies van de staat? Ik had dat indertijd opgezocht, en er stond mij voor de geest dat de tickets en abonnementen ongeveer 20 procent van de inkomsten zijn. Ik vind mijn bronnen echter niet terug.
     Ik stelde de vraag op FB en kreeg antwoord van Paul Cordy, de districtsburgemeester van Antwerpen.  ‘Het kostendekkingspercentage of kostendekkingsgraad (het aandeel van de ticket- en abonnementsverkoop in de totale inkomsten) bedroeg in 2020 17%. Ondertussen zou er wel een stijging zijn, maar nog verder in de tijd lag de kostendekkingsgraad op minder dan 13%. In 2020 werd een benchmarkstudie uitgevoerd waaruit bleek dat in alle vergeleken Europese landen de kostendekkingsgraad minstens dubbel zo groot was.’ Die cijfers gaan alleen over De Lijn, geloof ik, maar ik heb zo toch een orde van grootte, met een bronvermelding erbij.
    Als ik de volgende keer vergeten ben hoe dat zit met die tickets en die subsidies, kan ik de cijfers en de bron voortaan terugvinden op mijn eigen blog. ’t Is een van de redenen waarom ik soms iets op mijn blog schrijf.

Plezier
     Nog op de pagina van Cordy vond ik de volgende uitwisseling.

• X tegen Cordy: ‘Hopelijk ben je voor jezelf even kritisch als voor anderen.’
• Cordy: ‘Het staat u vrij om op mijn pagina zoveel kritiek te geven als u wil.’
• X: ‘Dat plezier ga ik u niet gunnen.’

 Aan dat laatste antwoord heb ik in elk geval veel plezier beleefd. 

 

* Over Napoleon van Gance, zie ook mijn stukje hier.

** Mijn stukje over Oxfam vind je hier.

*** Over PVDA-cijfers, en mijn voorliefde voor grote cijfers, zie mijn stukje hier.

**** Kostendekkingsgraad De Lijn: https://assets.vlaanderen.be/image/upload/v1608282819/benchmark-de-lijn_ncdwjx.pdf