De agrarische 'way of life' e.a.

De agrarische way of life
     Volgens Tom Vandendriessche van Vlaams Belang zijn boeren ‘de bewakers van de Europese way of life.’ Ik heb daar enkele maanden geleden zelf ook iets over geschreven:

De boerenstiel is hard labeur, maar het is een eigen keuze, van mensen die met de voeten in de klei of in de mest willen staan, die geen baas boven zich willen, die niet achter een bureau of een kassa hun dagen willen slijten, die willen leven op het ritme van de seizoenen, die het beroep willen verderzetten dat hun ouders en grootouders koppig hebben uitgeoefend. Die mensen zijn gehecht aan hun way of life, zoals de mijnwerkers dat waren aan hún way of life, in de put en in de cités. Zoals de kruidenier dat was in zijn winkeltje. Zoals de uitbater van een buurtbioscoop dat was, die zelf wekelijks de films ging halen in Brussel, die de toegangstickets verkocht, de plaatsen controleerde en orde hield in de zaal. Nu zijn ze zijn allemaal verdwenen, of bijna allemaal: de mijnwerker, de kruidenier, de buurtbioscoopuitbater. Er is een stuk gezelligheid verdwenen. Misschien zijn sommige van die mijnwerkers, kruideniers of buurbioscoopuitbaters wel voor radicaal-rechts gaan stemmen. Dat is mogelijk*.

     Toch vind ik die argumentatie, die ik met enige sympathie weergeef, onvoldoende om de way of life van één procent van onze bevolking met subsidies in leven te houden**. Het is inderdaad goed voor een samenleving als ze naast werknemers en ambtenaren, ook een zeker aandeel aan zelfstandige ondernemers heeft. Zo’n mengsel maakt, als je wil, deel uit van ons Europees model. Maar landbouwbedrijven die afhankelijk zijn van staatssubsidies, subsidies die soms tot 70 procent van hun inkomen bedragen, dat is geen voorbeeld van zelfstandig ondernemerschap. Het is de ergste vorm van afhankelijkheid – waarbij je inkomsten afhankelijk zijn van politiek getouwtrek en acties op straat.
      Of de argrarische way of life ook beschermd moet worden tegen overdreven milieunormen – dat is een kwestie waar ik niets over durf zeggen. Wat zijn ‘overdreven normen’? Dat kan ik onmogelijk uitmaken.

Liberalisme, belgicisme, flamingantisme
     Open VLD moest bij de vorige verkiezing kiezen tussen haar belgicisme – ooit tijdelijk onderbroken door een confederale escapade – en haar economisch liberalisme. Ze koos voor het eerste. Economisch liberalen voelden zich misschien bedrogen, maar de belgicisten hadden dan weer reden tot tevredenheid. N-VA moest bij de verkiezingen dáárvoor kiezen tussen haar flamingantisch programma en haar economisch liberalisme. Ze koos toen voor het tweede, eveneens met tevredenen en bedrogenen. Er schijnt bij N-VA een strategie in de maak om haar twee programma’s bij de komende coalitievorming te combineren. Ik wacht met spanning af.

Kiesbeloftes en kernenergie
      Het verbreken van verkiezingsbeloftes staat in een kwade reuk. Enigszins ten onrechte. Een voorstander van kernenergie kan het de Open-VLD bijvoorbeeld niet kwalijk nemen dat ze haar belofte gebroken heeft om de kerncentrales zo vroeg mogelijk te sluiten. 

De rechtstaat en Marc Reynebeau
     De Orde van Vlaamse Balies (OVB) heeft de verkiezingsprogramma’s doorgelicht op het al dan niet respecteren van de rechtstaat. Daar is veel kritiek op gekomen: van Mark Elchardus in De Morgen, van Roan Asselman in Doorbraak, van Ive Marx op X. Ik citeer die laatste: ‘Ik heb het rapport met stijgende verbazing, zo niet verbijstering gelezen. Ik val achterover welke voorstellen een (mogelijke) “bedreiging voor de rechtstaat” vormen.’
    Over één punt zijn die critici het eens: het begrip ‘rechtstaat’ wordt in de doorlichting van OVB veel te ruim geïnterpreteerd***. Zou Reynebeau op de hoogte zijn van die kritiek? Hij prijst juist de ‘precieze, ondubbelzinnige woorden’ van de OVB. Zou hij zich überhaupt van het probleem bewust zijn?
      In elk geval geeft Reynebeau zelf ook geen duidelijke definitie van de rechtstaat. Hij lost het op met fraseologie. ‘Er bestaat een brede consensus,’ schrijft hij, ‘over wat de rechtstaat inhoudt, opgebouwd op een lange historische ontwikkeling in een brede internationale context.’ 
     Ik hoor Elsschot: ‘De toutes les institutions de la civilisation moderne, certes l’Etat de droit est celui qui offre aux grands thèmes du consensus social, de l’évolution historique et du contexte international, les plus admirables ressources.’ 

De rechtstaat en Wikipedia
     Wikipedia geeft wel een duidelijke definitie van de rechtstaat: ‘Een rechtsstaat is een staat waarin de grondslag van statelijk gezag in algemeen geldende rechtsregels wordt gelegd en waarin de uitoefening van dit gezag in al zijn verschijningsvormen onder de heerschappij van deze regels en de rechtspraak wordt geplaatst.’ Zo is dat. Het lijkt mij dat heel weinig van de ongeveer 200 verkiezingsprogrammapunten die OVB heeft doorgelicht met het rechtstaatsbegrip te maken hebben.
     Toegegeven, de manier waarop Wikipedia haar definitie verder uitwerkt, maakt het allemaal wat moeilijker. Wikipedia rekent bij rechtstatelijkheid nog het bestaan van (1) een legaliteitsbeginsel (grondwet), (2) voorafgaande wetten als voorwaarde voor straf, (3) scheiding der machten, (4) onafhankelijke rechtspraak en (5) grondrechten.
     Met de eerste vier ga ik min of meer akkoord, maar ik vind het duidelijker als het laatste punt - ‘grondrechten’- van het  rechtstaatsbeginsel wordt onderscheiden. En het wordt bovendien helemaal verwarrend als men onder die grondrechten ook sociale rechten verstaat. Wikipedia schrijft daarover: ‘In de twintigste eeuw is men sociale grondrechten ook tot de rechtsstaatisdee gaan rekenen. Strikt genomen passen zij daar niet bij, omdat zij de macht van de overheid juist uitbreiden.’

Dalilla’s kiesadvies
     Humo heeft aan twintig ‘wijzen’ gevraagd hoe ze zullen stemmen, en waarom. Dalilla Hermans was een van de wijzen. Ze zal op Groen stemmen, alhoewel ze ‘soms het gevoel heeft dat Groen te braaf het midden opzoekt.’ Dat was niet wat ik onthouden heb van het assenstelsel dat De Standaard publiceerde. Groen stond helemaal onderaan in het hoekje, sociaal-cultureel linkser dan PS en PVDA, en economisch slechts enkele graadjes rechtser.

Millionaires for Humanity
     Millionaires for Humanity is een internationale organisatie van miljonairs die pleit voor een hogere fiscale bijdrage uit vermogen. Dat is dus geen goede naam voor de organisatie. Het moet zijn Millionaires for Higher Taxes. Als ondernemers rijk worden door producten en diensten aan te bieden die het publiek wil, is dát hun belangrijkste bijdrage aan de mensheid. De bijdrage van Thomas Edison aan de mensheid bestond uit de gloeilamp en de fonograaf. Wie kan het vandaag nog iets schelen of hij daarnaast ook belastingen betaalde of aan liefddadigheid deed.
    In ons land is Bruno Fierens lid geworden van die organisatie van klasseverraders. In een interview in De Standaard somt hij de bekende argumenten op: gevoel van fairness, gelijke belasting op arbeid en vermogenswinst, ondernemers zijn op staatskosten naar school geweest, grote vermogens brengen meer op dan kleine vermogens, de noodzaak van goede collectieve voorzieningen. Op sommige van die argumenten heb ik een redelijk antwoord.
     Maar over één argument zal ik nog lang piekeren. ‘De vermogenden lijden aan wat ik het ondernemerssyndroom noem: ze vinden dat iedereen de ondernemer in zich moet loslaten. Dat is een slecht idee. Voor het ondernemerschap zijn bepaalde vaardigheden nodig, maar om verpleegkundige en leraar te worden moet je andere kwaliteiten hebben. We hebben beiden nodig.’ Wat kan ik, als gewezen leraar, daarop antwoorden? 

 

* Dat stukje over de boerenkwestie staat hier. In dat stukje schrijf ik ook iets over de voedselautonomie, dat andere argument dat ter verdediging van subsidies en protectionisme wordt aangehaald.

** Of het nu om één of tien procent van de bevolking gaat, maakt overigens voor de argumentatie geen verschil.

*** Over de rechtstaat, zie ook mijn stukje hier.