De verdwenen schilderijen van de Arenberg

      Het is altijd hetzelfde liedje. Ik lees op Facebook een aantal berichten die ik niet begrijp. Ik denk: laat maar. En daarna blijft de kwestie mij achtervolgen. Gisteren ging het over de Arenbergschouwburg, en foto’s, of schilderijen,  die waren opgehangen, of weggehaald, of vervangen. Ik begreep er niet veel van, en had ook niet veel zin om het te begrijpen. ‘Er zit geen stukje in,’ dacht ik.
     Maar zo gemakkelijk kwam ik er niet van af. Op mijn oude woke-stukjes verschenen plots reacties die naar de kwestie verwezen. F.D. schreef cryptisch: ‘Prachtige foto’s moeten weg uit de Arenberg, “woke” zegt de N-VA-schepen.’ Volgens F.D. was het een treffend voorbeeld van rechtse, autoritaire cancel-cultuur. Dus zuchtte ik even, en ging kijken op de FB-pagina van Paul Cordy, die districtsburgemeester van Antwerpen is, en een cultureel onderlegd man. Die zou wel weten hoe de vork in de steel zat.
     En op die FB-pagina kreeg ik inderdaad enige uitleg: ‘Toch even de puntjes op de i,’ schreef Paul, Nabilla Ait Daoud laat de foto’s niet verwijderen. De foto’s worden verplaatst binnen het gebouw en zullen daar nog altijd bekeken kunnen worden door het publiek. Toen directeur Milan Rutten echter, zonder de stad te raadplegen en zonder blijkbaar ook de raad van bestuur te raadplegen, besliste de schilderijen te vervangen door foto’s, verdwenen de schilderijen naar het depot en waren ze niet meer zichtbaar voor het publiek. Met andere woorden, niet de N-VA schepen bezondigde zich aan het censureren en verwijderen van beelden, maar wel de directeur van de Arenberg.’ Nu wist ik ongeveer genoeg om op F.D.’s reactie te antwoorden. De foto’s waren niet weg, en de schilderijen hingen weer op hun plaats. Als F.D. vond dat het ‘prachtige foto’s’ waren, dan gaf ik hem op dat punt graag gelijk. Ik weet niet veel af van fotografie, en misschien waren de schilderijen die nu weer op hun plaats hingen ook wel prachtig. Daarmee was de kous af. Case closed.      Ja, dat had ik gedacht! Vandaag sla ik Het Nieuwsblad open en lees ik het commentaarstuk van Peter Mijlemans. Dat is altijd goed voor enige ergernis. Het zijn de ‘vleiers van Bart De Wever’, schrijft Peter, die de foto’s vervangen hebben. Zij willen de strijd tegen woke voeren door op ‘simplistische manier’ de foto’s van ‘oude blanke mannen’ terug te hangen en zo het ‘herschrijven van de geschiedenis’ ongedaan te maken. Ze hebben ‘veronrustende uitspraken’ gedaan, vindt Peter nog.
     Ik weet niet zeker wat ik ervan moet denken. Gelukkig staat op de bladzijde ernaast een foto van een deel van de trappenhal waar het om gaat. Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. Ik zie vijf portretten: David Teniers - dan een eigentijdse foto - dan Joost van den Vondel - dan William Hogarth - dan weer een eigentijdse foto. Ik vind die combinatie een barbaarse stijlbreuk*. Ik krijg onmiddellijk sympathie voor de N-VA’ers die die ingreep ongedaan wilden maken en de oorspronkelijke harmonie wilden herstellen. Alles weer zoals het was! In onze school heeft een barbaarse directeur – de man is niet lang directeur gebleven – een prachtig koloniaal fresco laten overschilderen. Het fresco was ‘toch niet meer intact’, en de muur had ‘een fris kleurtje nodig’. Helaas is die schandaad niet te herstellen. In de Arenberg kon het wel. De oorspronkelijke schilderijen waren niet overschilderd, maar netjes opgeborgen in het depot.
    En wat waren dat voor schilderijen die ontbraken op de foto in Het Nieuwsblad? Provinciaal gedeputeerde Luk Lemmens (N-VA) legt het uit: ‘Het gaat om portretten van historisch belangrijke figuren. Die portretten weghalen was eens te meer een voorbeeld van hoe de woke-beweging de geschiedenis probeert te wissen.’ Dat vindt comedian Michaël van Peel dan weer ‘hilarisch’. Michaël treedt geregeld op in de Arenberg en is dus een soort expert terzake. ‘De portretten van Marnix Huppeldepup en Gilbert Dinges? Sorry, wie? Niemand kent die figuren.’
     Die Gilbert Dinges is eigenlijk Gilbert van Schoonbeke, een 16de-eeuwse ondernemer die de stad hielp uitbouwen naar het noorden. Ik had eerlijk gezegd nog nooit van hem gehoord, en ben blij dat ik de naam nu heb opgezocht op Wikipedia. En Marnix Huppeldepup is - hoe is het mogelijk? - Marnix van Sint-Aldegonde. Die ken ik maar al te goed. Meester Bernard in het vierde leerjaar vertelde ons van die  burgemeester van Antwerpen en strijdmakker van Willem van Oranje. Zelf vertelde ik elk jaar aan mijn leerlingen dat het Wilhelmuslied aan Marnix wordt toegeschreven, maar dat het auteurschap niet zeker is. Ik meen mij zelfs te herinneren dat Tom Waes het even over Marnix had in de zesde aflevering van Het Verhaal van Vlaanderen.
     Marnix Hupeldepup! Welja, en David Huppeldepup en Joost van den Huppeldepup! En er moet ook een schilderij geweest zijn dat een zekere Leonardo Huppeldepup voorstelde. 

 

*Anderen, zoals Michaël van Peel, vinden dat zo’n stijlbreuk ook de aandacht vestigt op de historische portretten zelf. Daar kan over worden gediscussieerd. Als dat zo is, dan had men de historische portretten niet naar het depot moeten brengen, maar ze ergens andersophangen midden in een collectie hedendaagse foto’s. Maar ’t is mijn smaak niet.