Hoofddoeken, en andere kortjes

Hoofddoeken
     Ik raakte op FB verzeild in een discussie over moslimse hoofddoeken. Ik vind het mijn burgerplicht om mijn eigen ergernis over die accessoires streng het zwijgen op te leggen, zolang ze niet opduiken achter loketten van de overheid of op scholen. Wat die laatste kwestie betreft, heb ik mij enkele jaren geleden tot het laïcisme bekeerd. Maar op die FB-discussiedraad schreef een zekere JM plots het volgende: ’50 jaar geleden liepen hier ook nog vrouwen gesluierd. Erg als mensen hun eigen geschiedenis niet meer kennen.’
     Waarschijnlijk heeft JM het niet over nonnen die inderdaad 50 en zeker 60 jaar geleden elk hoofdhaar zorgvuldig bedekt hielden met naar mijn smaak erg onesthetische gevolgen*. Een non moest al héél mooi zijn, om mooi te zijn met zo’n kap. Maar 50 en zeker 60 en 70 jaar geleden zag je vaak vrouwen op straat lopen met een sjaal op hun hoof om hun gewatergolfd kapsel te beschermen tegen regen en wind. Ik heb het soms gezien bij mijn moeder, veel vaker bij mijn grootmoeder. Wie die hoofddoeken vandaag nog eens wil zien, kan kijken naar de prachtige tv-serie Mrs. Maisel. Ik laat geen kans voorbijgaan om er reclame voor te maken. – Op de foto’s hierboven: twee maal de fictieve New-Yorkse commédienne en een maal een moslims model.

Moord op het perron
     Gisteren vermeldde ik de moordfantasie van Nic Balthazar als het over Trump ging, en ik schetste mijn eigen fantasie in dat verband. Een lezer reageerde dat de sympathieke ex-radio presentator en begaafde kunstschilder Koen Fillet ook zo’n moordfantasie had. In een interview** zou hij verteld hebben dat hij eens op een treinperron heel dicht bij Gerolf Annemans (VB) had gestaan en ‘zich nog net had kunnen inhouden’ - een dubbelzinnige verwoording die geloof ik meer met zelfspot dan met bloeddorst te maken heeft. Zelf zou ik bij het zien van een politieke vijand op een treinperron anders reageren, dat wil zeggen, noch met bloeddorst, noch met zelfspot. Ik zou denken: ‘Kijk, die Raoul Hedebouw, of die Filip De Winter, die moet net als ik op de trein wachten.’ En als ik ze op een Bach-concert tegenkwam, zouden ze zelfs even ophouden mijn vijanden te zijn.  

Reynebeau en Vivaldi
     Ik voel een grote schroom om kritiek te geven op de Vivaldi-regering. Het is natuurlijk mijn regering niet, maar een kritiek van mijn kant zou de indruk kunnen geven dat ik het allemaal beter zou kunnen doen. En die indruk wil ik niet geven. Maar ik moet natuurlijk ook niet helemaal zwijgen, of toch niet als ik het onderwerp kan gebruiken om Reynebeau even in een ongunstig daglicht te plaatsen.
     In een opiniebijdrage voor De Standaard (13/12) schrijft de gepensioneerde journalist: ‘De gemiddelde Belg kan nu welvarender zijn dan toen De Croo en de Vivaldi-coalitie aantraden.’ Ik weet niet of dat waar is, dat we nu welvarender zijn, maar het heeft geloof ik weinig met Vivaldi te maken. Het is, volgens Reynebeaus eigen uitleg, het gevolg van ons index-systeem, en dat bestond al wel wat langer dan Vivaldi.
      Nu, om eerlijk te zijn, is Reynebeaus stuk veeleer een pleidooi voor de index dan voor Vivaldi. Ik zal over dat onderwerp geen ruzie zoeken: ik heb nog nooit een indexaanpassing geweigerd, noch van mijn loon, noch van mijn pensioen. Maar over de bewoordingen van het pleidooi ben ik sceptisch. De index beschermde zogezegd de koopkracht ‘waarmee de gezinnen de motor van de economische groei konden worden.’ Ik heb het intuïtief wat moeilijk met de aanname dat je de economie kunt laten groeien door de lonen en pensioenen te laten stijgen. Volgens mij werkt het omgekeerd, en kun je de lonen en pensioenen laten stijgen als de economie groeit. Maar ik weet dat er heel knappe economen zijn die daarover hetzelfde zeggen als Reynbeau. Ik kan dus maar beter zwijgen.
     Waar ik echter niet over kan zwijgen, waar ik nooit over kan zwijgen, waar ik desnoods een hele nacht door over kan zeuren, dat is het gebruik van ‘kleine cijfers’ in argumentaties. Die geniepige, eenzijdige, uit hun breder verband gerukte kortetermijncijfers, ik haat ze. En ik kan ze ook nooit onthouden. Rotcijfers, zijn het.
      Reynebeau bijvoorbeeld haalt de groei van het BBP aan in het derde kwartaal van 2023 vergeleken met het derde kwartaal van 2022. Ook haalt hij de bescheiden inflatie aan in de loop van november 2023, en hij noteert zelfs dat inflatie vergeleken met november 2022 negatief is. En dan gaat Reynbeau die cijfers vergelijken met Nederland, Ierland, Luxemburg, Oostenrijk, Zweden, Finland, Duitsland, enzovoort. Et alors?
     Als ik leider was van de Vivaldi-regering, zou ik natuurlijk ook met die cijfers zwaaien. Dat is de bonne guerre. Maar als ik mij als columnist tot doel stelde om die regering te verdedigen, dan zou ik toch mijn best doen om de zaken op de wat langere termijn te bekijken. En ik zou zinnetjes vermijden als ‘Elke indexering brengt de staatskas wel mooi 1,5 miljard euro extra op.’ Aan belastingen, uiteraard.
      Ja, dat zou mooi zijn voor de overheid. Hoe meer indexering  hoe beter de staatskas gespijsd wordt. Dan is het ‘gesomber over de begroting’ zoals Reynebeau dat noemt, inderdaad niet nodig. Alleen zal elke indexering de staatskas niet alleen geld opbrengen, maar ook heel veel geld kosten door de stijging van de ambtenarenlonen en van de vervangingsinkomens. Die kost is zelfs groter dan de opbrengst, zoals ooit mooi werd uitgerekend de krant waar Reynebeau voor schrijft, in een artikel dat goed illustreert hoe ‘groot’ cijfers kunnen zijn, hoe logisch ze kunnen zijn, hoe overtuigend ze kunnen zijn en hoe gemakkelijk ze zich in je geheugen kunnen nestelen.
    Een fijn detail is nog dat Reynebeau in de laatste alinea de megafoon pakt, de zeepkist bestijgt, en George-Louis Bouchez uitroept tot vijand van ‘de staatskas en het werkvolk.’ Het werkvolk, zo staat het er, een uitdrukking die Kris Merckx zelfs in de jaren 70 vermeed om niet te oubollig te klinken***.

Onderwijsachteruitgang
     Als minister Weyts op televisie komt heeft hij zich op voorhand goed ingeprent wat hij zal zeggen, en dat zegt hij dan ook, meerdere keren, in dezelfde woorden. Over de onderwijsachteruitgang zei hij dat die er gekomen was door ‘goedbedoeld gelijkheidsdenken’, en dat herhaalde hij met dezelfde woorden in elk programma waar hij geïnterviewd werd. De minister mag natuurlijk niet al te duidelijk zeggen wat dat precies inhoudt, dus doe ik het maar even in zijn plaats.
      Het is een bekend verschijnsel dat leerlingen ‘met een lagere sociaal-economische achtergrond’ slechtere schoolresultaten halen dan kinderen uit ‘middenklassegezinnen’. Dat wordt trouwens weer bevestigd door de recente PISA-cijfers. De redenen waarom dat zo is kun je nalezen in de opinie van Arthur Lermytte (DS 13/12). En die redenen zijn geloof ik van die aard dat je er in een of twee generaties niet veel kunt aan veranderen.
    Nu zijn er drie middelen om toch iets van verandering te krijgen op korte termijn. Het eerste is extra ondersteuning aan te bieden voor kinderen en ouders uit de ‘kwetsbare gezinnen’. Lermytte geeft daarvan een aantal voorbeelden. Het tweede is de leerstof gemakkelijker te maken, waardoor de verschillen tussen goede en slechte presteerders - en dus ook de sociale achtergrond - verdoezeld worden. En het derde middel is om de leerlingen uit de verschillende milieus, ondanks hun verschillende leerresultaten, zo lang mogelijk in dezelfde klas te houden. Dat was het doel van de ‘brede eerste graad’ in het secundair onderwijs. Daar is Lermytte een groot pleitbezorger van. Hij vindt het, anders dan ikzelf, erg jammer dat de brede eerste graad maar half is doorgevoerd. Hij beweert zelfs dat onderzoek heeft ‘aangetoond’ dat door een brede eerste graad kinderen uit de kwetsbare milieus betere resultaten bereiken. Hij zegt het echter nogal wollig.
     Ik zal dus het goede voorbeeld geven en elke wolligheid vermijden. Het zo lang mogelijk samenzetten van leerlingen met verschillende leermogelijkheden en leerattitudes zal leiden tot een gemiddelde verslechtering van de resultaten. Ik heb daar vroeger al over geschreven: hier en hier.

* Over de hoofdtooi van de nonnen voor het 2^de Vaticaans Concilie: zie hier.

** Ik heb dat interview niet teruggevonden, alleen een onwelwillende lezersbrief van Reddy De Mey in ’t Pallieterke, lezersbrief die verwijst naar Libelle en die pretendeert de letterlijke woorden aan te halen. Zie ook de reactie van Koen Fillet hieronder. 

*** Misschien zingt Reynebeau op familiefeesten ook wel eens het oude lied (1865) van Gentse dichter Napoleon Destanberg. Zelf ken ik de melodie niet, alleen de tekst. 

 

Gij, die verwaand de werkman durft versmaden,

Aan zulk een dwaas richt ik vooral mijn lied,

Die enkel zoekt om in ’t genot te baden,

Die maar uzelf in gans de schepping ziet;

Hoe kunt gij zo uw nietigheid vergeten!

Wie kookt uw disch, wie perst uw kostbaren wijn?

Wie brengt u drank en wie bezorgt u eten,

Wat zoudt gij zonder ’t werkvolk zijn?