Doerov, de privacy en de doctoraatsonderzoekster
Pavel Doerov, baas van het communicatieplatform Telegram, is in Parijs gearresteerd op beschuldiging van medeplichtigheid aan drugshandel, witwassen, georganiseerde misdaad, enzovoort. Het is waar dat Doerovs platform een grote mate van privacy garandeert, iets waar de misdadigers misbruik kunnen van maken. Maar misdadigers kunnen ook misbruik maken van de telefoon om met elkaar afspraken te maken. De telefoonmaatschappij is daarom niet medeplichtig.
Nu geloof ik dat een telefoonmaatschappij meestal niet gaat dwarsliggen wanneer de politie binnen een wettelijk kader gegevens opvraagt van de klanten. Maar ik herinner mij van de televisieserie The Wire hoe moeilijk het indertijd was voor de politie om op legale manier telefoongesprekken tussen drughandelaars af te luisteren. Dat moest gebeuren volgens strikte regels en wetten die in een liberale tijd tot stand waren gekomen. Mais passons. Ik begrijp dat er een afweging moet worden gemaakt tussen privacy en misdaadbestrijding, en niet iedereen heeft daarbij dezelfde prioriteiten.
Over die laatste kwestie las ik een interessante opinie van Suzanne Roes, doctoraatsonderzoekster in de filosofie (DS 29/8). Vaak vallen die stukken van doctoraatsonderzoekers op de opiniepagina’s nogal tegen. Maar de kop trok mijn aandacht. ‘In een gezonde democratie moet je illegaal kunnen handelen*.’ En voor één keer gaf de kop van het stuk de strekking ervan goed weer.
Roes weerlegt een wijdverspreid vooroordeel, dat een app als Telegram gebruikt wordt door twee soorten mensen: brave mensen die die alleen wettelijke zaken communiceren en stoute mensen die zich bezighouden met mensensmokkel en kinderpornografie. Dat is naïef, want het gaat ervan uit dat de overheid alleen schadelijke en ronduit onethische zaken verbiedt. Maar er bestaan overheden die homoseksualiteit verbieden, of abortuspillen, of een pedagogische tik, of aan illegalen onderdak verlenen, of je ouders bezoeken als er een epidemie is. Moeten de Telegram-mensen die overheden helpen om homoseksuelen, abortuspillenverkopers of ouderbezoekers en onderdakverleners op te sporen?
Dan blijft er nog de kwestie van misdaden die we unaniem veroordelen. Dan wordt het probleem er een van proporties, zoals zo vaak. ‘Een gezonde samenleving,’ schrijf Roes, ‘grijpt dan niet meteen naar de hamer.’ Ik probeer even haar hamer-metafoor te verduidelijken met een Dark Mirror scenario. Neem incestueus kindermisbruik. Wij zijn het er ook in de toekomst unaniem over eens dat dat moet worden bestreden. Maar zouden we ermee akkoord gaan dat in alle huizen met kinderen camera’s geplaatst worden die kindermisbruik kunnen registreren?** Misschien zou de overheid de camera’s zo kunnen programmeren dat ze alleen beginnen opnemen en doorseinen als ook echt kindermisbruik plaats vindt, maar wie zou zulk geprogrammeer van de overheid vertrouwen? Suzanne Roes in elk geval niet. Geloven dat de overheid altijd het beste met ons voorgeeft noemt ze ‘zorgwekkend optimisme’.
Doerov, het vrije woord en Karel Verhoeven
In het geval van Telegram gaat het overigens niet alleen om privacy. Het gaat óók om het vrije woord. Karel Verhoeven (DS 27/8) herhaalt in het midden van zijn commentaar dat Doerov niet gearresteerd is voor het toelaten van ‘schadelijke informatie’ op zijn platform, maar voor medeplichtigheid aan criminele daden. Maar zelf koppelt hij de kwestie van desinformatie en crimineel misbruik wel aan elkaar. Hij beschrijft Telegram als een ‘markt- en schuilplaats zowel voor politieke dissidenten als voor terroristen en criminelen, en voor samenzweringstheoretici.’
Vier vijfde van Verhoevens commentaar gaat eigenlijk over die desinformatie. Hij haalt Musks interview met Trump aan, en de brief van EU-commissaris Thierry Breton. ‘De Europese rechtstaat,’ schrijft Verhoeven, ‘eist terecht dat platformen als Telegram gaan modereren wat ze zelf verspreiden.’ Wie daar tegenin gaat, behoort volgens Verhoeven tot een van de ‘perverse allianties rond vrije meningsuiting.’
Het is niet dat Verhoeven het totalitaire gevaar niet ziet. ‘Hoe de liberaal-democratische variant van vrije meningsuiting te beschermen tegen de wilde libertaire variant zonder zelf aan repressie te doen, is de grote vraag voor westerse democratieën.’
Strikt genomen zie ik niet in hoe de wilde libertarische variant een bedreiging vormt van de liberaal-democratische variant van het vrije woord. Kunnen die twee niet naast elkaar bestaan? Bedreigt Musk met zijn wilde libertarische tweets de gezapige liberaal-democratische commentaren van Karel Verhoeven?
Zelf ben ik in elk geval voorstander van een ‘wilde libertaire’ open ruimte, die ik dan op mijn gezapige manier kan gebruiken voor het verspreiden van brave liberale en democratische gedachten. Anderen kunnen die ruimte gebruiken voor het verspreiden van christelijke, socialistische, communistische, groen-fundamentalistische, islamistische en rechts-extremistische ideeën enzovoort.
*Roes gaat er terecht van uit dat handelen tegelijk illegaal en toch ethisch kan zijn. De voorbeelden die ze citeert zijn allemaal linkse stokpaardjes: abortus, illegale immigranten, klimaatactivisme ... Een lezer reageerde terecht dat ze blijkbaar ‘ethiek interpreteert als wat zij de right thing vindt.’ Zeker is dat zowel linkse als rechtse dissidenten belang hebben bij een privacy ruimte.
** P.S. Over hoe de kwestie van kindermisbruik kan worden ingezet voor inbreuken op de privacy las ik achteraf het artikel van Roan Asselman op Doorbraak. https://doorbraak.be/chat-control-wil-niet-sterven/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten