Heeft De Croo gelogen over de cijfers?

 

Dagelijkse overlijdens tijdens eerste en (begin) tweede golf

     Op de persconferentie van 16 oktober zei Alexander De Croo dat de corona-cijfers voor ons land erg hoog waren – 35 doden op één dag, bijna 2000 gehospitaliseerden – en dat ze in de komende dagen nog hoger zouden worden. Daar had hij ongetwijfeld gelijk in. Ook zei hij dat de cijfers ‘significatief hoger’ lagen dan in ‘maart en april toen we de maatregelen genomen hebben’, en dát op ‘op alle dimensies’: bevestigde besmettingen, hospitalisaties, patiënten op intensieve zorgen en overlijdens. Hij formuleerde dat opvallende inzicht vier keer, twee keer in het Nederlands en twee keer in het Frans. *
     Maar dat de huidige cijfers nu hoger zijn dan in ‘maart en april’ is natuurlijk onzin. Begin maart waren alle cijfers inderdaad nog erg laag, maar in de maand april schommelden de sterftecijfers rond 250 per dag en de hospitalisatiecijfers rond de 5000.
     Heeft De Croo nu gelogen? Ik vind van niet. Het is een spijkertje waar ik graag op klop: je kunt niet elk foute, onnauwkeurige of veralgemenende uitspraak een leugen noemen, ook al komt die van een politieke tegenstander of al noem je jezelf een factchecker (zie hier, hier en hier).
     De Croo is overigens niet de enige die de fout maakt. Op BE-Alert kon je lezen dat het aantal COVID-patiënten op intensieve zorg vandaag 2,5 keer hoger ligt dan eind maart. Ook dat klopt niet. Het aantal IZ-patiënten op 31 maart was 1088. Op 15 oktober was dat slechts 327. (Zie hier, met dank aan Beatrijs De Schutter, hier)
     Als de fout van De Croo géén leugen is, wat is dan de verklaring ervan? Er zijn er veel. We mogen bijvoorbeeld aannemen dat onze eerste minister niet dagelijks over de tabellen en statistieken van Sciensano gebogen zit. Hij heeft, zoals de meesten van ons, wel wat anders te doen. De gewone burger denkt: die politici van de Veiligheidsraad, die hebben alle cijfers, curves, afgeleiden uit het hoofd geleerd voor ze naar de vergadering gaan. Maar dat is niet zo.
     Ook was Alexander als baby weliswaar razend intelligent, zoals zijn vader Herman een paar keer schreef in het weekblad De Post, waar hij 45 jaar geleden een column had, maar intelligentie betekent niet dat je geheugen onfeilbaar is. Dat geheugen wordt trouwens niet geholpen door de dagelijkse grafieken op de televisie en in de krant waar we cijfers krijgen vanaf 1 juli, zodat de pieken van de eerste golf buiten beeld blijven.
     Ten slotte is er altijd wel enige speling tussen wat we bedoelen en wat we zeggen. Wat De Croo bedoelde is wellicht dit: we hebben op 12 maart een aantal maatregelen genomen, voor een crisis die in april zijn hoogtepunt zou bereiken; op het ogenblik dat we de beslissing namen waren de cijfers op alle dimensies significatief lager dan ze nu zijn. In zijn uiteindelijke verwoording bleven alle elementen behouden: maart, maatregelen, april, cijfers, alle dimensies, significatief en hoger-lager. Maar één en ander is door elkaar gehaspeld. En niemand neemt het Alexander kwalijk, niemand spreekt - en daar ben ik blij om - van ‘leugens’, want als nieuwe premier geniet hij van de état de grâce die naar oud gebruik een nieuwe regering ten deel valt.

*Letterlijk: ‘Of het nu gaat om het aantal mensen die besmet zijn, het aantal mensen die gehospitaliseerd zijn, het aantal mensen die in intensieve zorgen liggen of het aantal mensen die overlijden elke dag: de cijfers liggen vandaag significatief hoger, soms twee maal zo hoog als toen we in maart en april maatregelen hebben genomen.’