Boeken verzamelen

 

    Theodore Dalrymple is vooral bekend als de conservatieve schrijver die in veel van zijn boeken venijnig hamert op hetzelfde spijkertje: de situatie van de onderklasse – de vierde wereld zeg maar – zal niet veel verbeteren, als die mensen zelf niets aan hun gedrag doen, en als de mensen van andere klassen en werelden daar niet onbeschroomd het voorbeeld toe geven.
     Dalrymple heeft naast dat hameren nog andere hobby’s, reizen bijvoorbeeld, en boeken verzamelen. Zo heeft hij in de loop der jaren een bibliotheek opgebouwd van meer dan 15 000 boeken, over de meest uiteenlopende onderwerpen. En over die boeken heeft hij zelf weer een boek geschreven. Over het verschil in geur bijvoorbeeld tussen een Frans en een Engels boek.
     Als dokter en gevangenispsychiater heeft Dalrymple interesse voor nogal griezelige onderwerpen zoals builenpest, moord door arsenicum en terechtstelling door ophanging.  Uit boeken over zulke onderwerpen haal je natuurlijk een schat van anekdotes. Zo vertelt hij over de gifmenger William Palmer die in 1856 werd opgehangen in Stafford “in aanwezigheid van een menigte van twintig- tot dertigduizend mensen (de stad telde indertijd tienduizend inwoners)”. Het collectieve vermaak is de laatste 150 jaar erg veranderd: van publieke terechtstelling tot Tomorrowland. ’t Is een evolutie die Dalrymple als conservatief wellicht betreurt. De misdaad had vroeger bovendien enige klasse. Victoriaanse veroordeelden bijvoorbeeld bezorgden de beul weinig last. Af en toe was er eentje die tegenstribbelde, “maar dat was dan een buitenlander”.
     De anekdotes die Dalrymple vertelt, komen lang niet allemaal uit zijn boeken. Het verzamelen van boeken zelf kan ook een avontuur zijn. In één boekhandel komt hij terecht onder een omkantelende boekenmassa. De verkoper die hem komt bevrijden stelt hem gerust: ‘Dat gebeurt hier dagelijks, meneer’. En op reis door een Zuid-Amerikaanse dictatuur, komt hij, zo rechts als hij is, in de gevangenis omdat de bibliofiel in hem geen weerstand had kunnen bieden aan een zeldzaam en mooi gedrukt links boek.
     Ontroerend is het verhaal van collega-bibliofiel en collega-arts dr. Hastings Banda. Als arme Afrikaanse student Geneeskunde in het Amerika van de jaren dertig, spaarde die Banda zich het eten uit de mond om zeldzame oude boeken over geneeskunde te kopen. Hij bezat een eerste editie van The Anatomy of Melancholy die nu, beweert Dalrymple, 50 000 dollar zou opbrengen. Later wordt de arme student opperhoofd en president-voor-het-leven van Malawi. Wanneer Dalrymple in 1976 in Malawi verblijft, krijgt hij een brochure in handen gestopt met de volgende waarschuwing: ‘Het volk van Malawi houdt zo veel van hun opperhoofd dat een bezoeker die in Malawi is gekomen om Zijne Excellentie te doden, door dat volk in stukken zal worden gehakt en voor de krokodillen geworpen.’
     ‘Uit de loopbaan van de president-voor-het-leven,’ besluit Dalrymple, ‘valt op te maken dat bibliomanie niet onverenigbaar is met megalomanie en andere onwenselijke karaktertrekken.’ Laat de boekenverzamelende medemens zich dat goed in de oren knopen.