De trein en de Sociale Rechtvaardigheid

     Aan het tweede gebod van Mozes – Gij zult den Naam des Heren niet ijdellijk gebruiken – had ik graag een bis-artikeltje toegevoegd over ‘Sociale Rechtvaardigheid’. Ook die Naam is het beter niet ijdellijk te gebruiken.
     Neem die kwestie van de treinen naar de kust. De regering besliste dat in die treinen alleen de plaatsen aan de raampjes mogen worden bezet. Die maatregel roept vragen op van volksgezondheid (in welke mate gebeurt besmetting in treincompartimenten?), van logica (waarom alleen de treinen náár de kust?), van organisatie (hoeveel politiemensen heb je per stopplaats nodig om dat te controleren) en van efficiëntie (is er meer besmetting op volle treinen dan op volle perrons?).
     En daar komt voor sommigen ook de kwestie van de Sociale Rechtvaardigheid bij. ‘Het resultaat,’ schrijft Liesbeth Van Impe in Het Nieuwsblad, ‘dreigt behoorlijk onrechtvaardig te zijn. Wie met de auto naar de kust wil, moet enkel de groeiende files trotseren. Wie op de trein is aangewezen, wacht de chaos van overvolle stations.’ Dat begrijp ik niet goed: wat heeft dat met rechtvaardigheid te maken?
     Een lezersbrief in hetzelfde Nieuwsblad zoomt scherper in: ‘Mensen met een eigen wagen kunnen zonder probleem naar de kust, maar Jan met de pet wordt de pas afgesneden.’  Ha, ‘Jan met de pet’ … Die uitdrukking wordt hier figuurlijk gebruikt, maar ik heb nog even de tijd meegemaakt dat ze ook letterlijk zin had. In mijn kinderjaren  droeg de handarbeider een pet, terwijl de bediende en de middenstander een hoed op had. En je zag het verschil ook in de vervoersmiddelen die ze bezaten. De handarbeider met zijn pet – af en toe was er inderdaad één die Jan heette – reed op een bromfiets; de bediende daarentegen bezat een Kever; en de welvarende middenstander een Mercedes. ’t Waren duidelijke tijden.
     Maar nu? Nu heeft ook Jan met de pet een auto. 75 procent van de huishoudens bezit één of meer auto’s, dat is dus ongeveer iedereen behalve de alleenwonenden, waarvan maar de helft een auto heeft, en alleenstaande ouders, waarvan minder dan driekwart een auto heeft. Zoiets is, als je daarin liefhebbert, op zich ook een Sociaal Onrecht. Maar met de treinreizen naar zee heeft het weinig te maken. De grote meerderheid van die treinreizigers naar zee heeft de auto gewoon thuis in de garage gelaten en de trein genomen om files te vermijden, de moeizame zoektocht naar een parkeerplaats te ontlopen en nog snel dat gratis treinticket van Groen op te gebruiken.
     Eigenlijk zou het van die treinreizigers een daad van solidariteit zijn als ze wél met hun auto naar de kust reden.  Zo kunnen alleenwonenden en alleenstaande ouders zonder auto lekker in een halfvolle trein naar zee rijden, én aan het raampje zitten, terwijl de geprivilegieerde autobezitters de miserie van ‘de groeiende files trotseren’. Zo komen we toch weer uit op de Sociale Rechtvaardigheid, want elk om beurt in de miserie is ook een populaire lezing van dat begrip.