Handen schudden

  

Bij mijn lessen over Tjsip van Elsschot hoorde een uitleg over handen schudden. Je kon daar, zei ik, op twee manieren iets indrukwekkends van maken. Je hield je hand  eerst op schouderhoogte en liet die dan een sierlijke duik maken naar het punt waar het schudden plaats moest vinden. Of je deed het als de vader van Bennek, die Laarmans een ‘klauw als een grijpemmer’ toestak – vanuit de diepte dus. Die levensles is nu waardeloos geworden. We geven geen hand meer, en volgens Van Ranst zullen we dat ook in de toekomst niet meer doen.

    Zo erg is dat niet. Het voelt wat onwennig aan als je ergens op bezoek gaat – geen hand, geen kus –  maar als je een keer aan tafel zit, en het gesprek komt goed op gang, dan is het onwennige moment snel vergeten, en bij het afscheid kun je gewoon zwaaien, wat heel natuurlijk aanvoelt.

     Vlamingen zijn geloof ik nooit grote handenschudders of kussers geweest. Op de eerste dag van het schooljaar  gaf ik enkele collega’s een hand, en dat was meteen de enige keer dat ik dat deed. In Brussel en Wallonië is dat anders. Ik heb ooit enkele maanden lesgegeven in een Brusselse school, en daar gaven zelfs de leerlingen elkaar iedere dag een kus als begroeting, zowel de jongens als de meisjes. Zouden er epidemiologische studies bestaan die de gevolgen voor de volksgezondheid nagaan van die Franstalige gewoonte? En wat ze betekent voor de transfers in de sociale zekerheid?

     De enige plaats waar ik in Vlaanderen handen zag schudden alsof het leven ervan afhing, was op het voetbal van Jan. Eerst een handje geven aan de trainer, dan een handje aan elk van de medespelertjes, en dan, bij een match, ook nog eens een handje aan elk van de tegenspelertjes. Jan was daar zo op gedrild dat hij op de eerste schooldag in het middelbaar op zijn nieuwe leraren toe stapte om die een hand te geven. Hij schaamt zich daar nu voor als hij eraan terugdenkt, terwijl het van zo’n jongen eigenlijk een mooi en waardig, zelfs enigszins aristocratisch gebaar was.

     Door corona behoort dat gebaar nu tot het verleden. We weten nu dat we van alle kanten belaagd worden door virussen en bacteriën, en dat zijn, in tegenstelling tot wolven en welpen, geen vrienden van de mens. Nu, sommige van die virussen en bacteriën zijn wel vrienden geloof ik, en sommige van die wolven wellicht niet, maar je voelt waar ik heen wil.

     In de 19de eeuw was dat anders. Men schoot wolven neer waar die opdoken en men schudde handen bij het leven. Toch had je ook in die eeuw al lui die op hun hoede waren voor wat men toen, net als in mijn jeugd, ‘microben’ noemde.  Edmond de Goncourt noteert in zijn imposante dagboek (22 delen) het zonderlinge geval van een Italiaanse prins die de zakken van zijn pantalons met pek liet bestrijken zodat hij ze kon vullen met water. Als hij iemand een hand had gegeven, stak hij die daarna in zijn zak, en hield die daar zo lang in tot alle microben verdronken waren.

     Wat zouden Van Ranst, Van Gucht en Van Damme daarvan zeggen?