Pierre Wunsch

Wunsch en de CO2-belasting

     Als Pierre Wunsch van de Nationale Bank iets over het klimaat zegt, ben ik bereid om te luisteren (DS 22/10). Wunsch is tegen het stopzetten van de olie- en gasproductie. ‘Poetin, Maduro en de Iraanse Ayatollahs zouden zich de handen wrijven,’ zegt hij. In plaats van het aanbod te beperken moet eerst de vraag beperkt worden, bijvoorbeeld door de fossiele brandstoffen zwaarder te belasten.
      ’t Is zonde dat ik het zeg, maar Wunsch heeft gelijk. Als je dan toch de CO2 moet beperken, dan kun je dat het beste doen door de consument te belasten. Daarmee verstoor je het minst de marktwerking. Leg je aan de producenten productiebeperkingen op, dan bevoordeel je degenen die er zich niet aan houden. Dat is het Poetin-Maduro-Ayatollahs argument.
      Maar er is ook een argument aangaande de producenten die zich wél aan de beperkingen onderwerpen. Daar zijn er bij die kostenefficiënter en dus winstgevender zijn dan andere. Door de algemene consumptie te beperken middels een belasting, zijn het de minst efficiënte, minst winstgevende bedrijven die het eerst failliet gaan. Niet alle producenten verdwijnen gelijktijdig; de efficiëntste houden het langst stand. Ook dat is een onderdeel van een gezonde economisch transitie.
      Toen de paarden in de landbouw langzaam werden vervangen door tractoren, waren het de beste gareelmakers die het langst overeind bleven. In zekere streek van West-Vlaanderen was dat de neef van mijn moeder. En ook hij ging niet failliet, maar schakelde tijdig over op de verkoop van boekentassen. Mijn vrouw en ik kregen er elk een cadeau toen we trouwden.

Wunsch en het optimisme
     Wunsch keert zich tegen een te ‘optimistisch narratief’ over de groene economie, het ‘idee dat de energietransitie een geweldige opportuniteit is.’ Hij heeft gelijk. Puur economisch gezien kunnen we het beste steenkool, gas en olie blijven opstoken. Versneld en verplicht overschakelen op andere energiebronnen betekent per definitie een extra-kost. Als het geen extra-kost was, hadden de energieleveranciers al lang de overstap gemaakt zonder daartoe aangezet te zijn door de staat of door straatacties.
    Hoe groot is de kostprijs van de energietransitie? Hij schat die kost op 2,5 tot 3,5 procent van het bbp, over lange tijd uitgesmeerd. ‘Het betekent dat de Belgische economie jaarlijks met 0,1 procentpunt minder snel zou groeien dan zonder klimaattransitie het geval zou zijn geweest.’ Ik vind dat ongeloofwaardig weinig: 0,1 procentpunt. Heeft men in die ‘groei’ wel alles meegeteld? Heeft men niet te eenzijdig gekeken naar abstracties als BBP? Wordt de meerkost van een huis of een elektrische auto bijvoorbeeld als ‘groei’ aangerekend?

Wunsch en het protectionisme
     In het betoog van Wunsch was er iets wat ik niet begreep. 

‘Politici stuiten op een trilemma. Ze willen drie doelstellingen realiseren waarvan er telkens maar twee haalbaar zijn. Je kunt niet én de Europese eengemaakte markt behouden, én internationale vrijhandel blijven nastreven én de klimaatambities realiseren. Als je twee doelen wilt realiseren, moet een derde eraan geloven.’

      Ik heb het dan maar aan ChatGPT gevraagd. Het komt hierop neer dat je door strenge milieuvoorschriften aan de Europese economie je eigen concurrentiepositie verzwakt zolang andere landen niet meedoen. Is het trilemna van Wunsch dan eigenlijk een verdoken pleidooi voor protectionisme, met hoge invoertarieven voor landen zonder klimaatambities? Maar als je je markt afsluit voor landen met lakse milieuvoorschriften, dan ondermijn je het potentieel van je eigen economie toch ook?

Smartschool en AI
     Smartschool zou een AI-tool opnemen dat de schoolresultaten van de kinderen analyseert en leerproblemen of leerachterstand opspoort. Die analyse zou eerst naar de school gestuurd worden, die dan beslist of ze ook wordt doorgestuurd naar leerlingen of ouders.
     Joerie Casteleyn (DS 22/10) windt zich daar in een opiniestuk over op: ‘1984’, ‘Poetin’, ‘DDR’, ‘privacy’, ‘labels’. Hij wil dat we ons losmaken van een privé-bedrijf als Smartschool. Hij vindt dat Zuhal Demir een eigen tool moet laten aanmaken door haar ambtenaren ‘zodat de gegevens van onze kinderen in de toekomst veilig zijn onder de vleugels van de overheid.’
     Ik kan zulke kreten moeilijk ernstig nemen. Het helpt niet dat Casteleyn zijn stuk begint met 

‘... de angst bij kinderen die naar huis gaan: zouden mijn punten al online staan? Het hangt voortdurend als een zwaard van Damocles boven hun hoofd.’ 

      Post scriptum: Ik lees met afgunst de brief van leraar Thijs Molion (DS 23/10) die scherp maar geduldig en punt voor punt antwoordt op de Smartschool=Poetin-tirade. Ik had die brief zelf willen geschreven hebben.

 Grenscontroles en migratie
     In de zogenaamde mainstream pers zie ik koppen verschijnen als 

Migratie-expert X: ‘Grenscontroles dringen het aantal asielaanvragen niet terug.’ 

Die doen mij denken aan koppen die ik zag verschijnen op de sociale media tijdens corona: 

Medisch expert X: ‘Lockdown dringt verspreiding virus niet terug.’

      Af en toe lees ik ook het artikel onder de migratie-koppen, waarin uitgelegd wordt, bijvoorbeeld door Hendrik Vos, waarom de maatregelen niet helpen tegen illegale migratie. Het heeft vaak te maken met wetgeving en internationale afspraken. Maar het lijkt mij dat juist die kunnen worden aangepast, al vergt het natuurlijk tijd.

Hitler en de publieke perceptie

      Ik bekende hierboven voor de zoveelste keer mijn gebrekkig aanvoelen van de publieke perceptie. Iemand die daar wél heel goed in was, was Hitler. Toen zijn propagandachef Goebbels op een massabijeenkomst zei dat de Duitse soldaten ‘kalm en hard’ moesten zijn, was hij woedend. ‘Kalm’ was het verkeerde woord. Soldaten die vechten willen niet horen spreken over ‘kalmte’. In het Tafelgeprek van 29 maart 1942 vertelt hij van een advocaat die graag propaganda wou voeren voor het nazisme. Hij probeerde de man uit voor een klein publiek en schudde meewarig het hoofd toen die begon te pleiten voor een reorganisatie van de staat gebaseerd op gezin, familie, geslacht en clan.’ Hitler voelde feilloos aan dat die onzin niet zou ‘aanslaan’, terwijl ik amper het verschil zie met zijn eigen onzin over raszuiverheid en gouwleiders.