De molenbeekse hoofddoek, en kortjes

De Molenbeekse hoofddoek
     Ik heb op het Nieuws een stukje van de Molenbeekse rel gezien. Een moslima schepen van Vooruit heeft de gewoonte om op de gemeenteraad een hoofddoek te dragen - elders ook geloof ik. Een MR-gemeenteraadslid had daartegen op Facebook geprotesteerd. De hoofddoekdragende schepen zei daarop dat wie niet tegen een hoofddoek kon, maar moest verhuizen naar een andere Brusselse gemeente. Ik heb over al die zaken een mening, maar ik houd die voor mij.
      Alleen, ik heb op het Nieuws ook gezien hoe de MR-man op de gemeenteraad beschuldigd werd van het promoten van racisme en fascisme vanwege de reacties die onder zijn Facebook-pagina verschenen waren. Iemand moet later op de vergadering gezegd hebben dat men op Facebook niet alleen verantwoordelijk is voor wat men zelf schrijft, maar ook voor de commentaren die er komen op wat men schrijft.
     Hierbij verklaar ik formeel dat ik niet verantwoordelijk ben voor de commentaren die onder mijn Facebook-posts verschijnen. Ook denk ik er niet aan om die commentaren te modereren, te censureren of te blokkeren. Teveel keuzestress

Dalilla Hermans en apostel Paulus
    Ik heb onlangs uitgelegd waarom ik van een bepaald videofilmpje van Dalilla Hermans slechts de eerste minuut bekeken heb. Dat had niets met Hermans te maken, maar met het medium. Uit die minuut die ik gezien heb, is mij bijgebleven dat Hermans slechts twee dingen in de wereld de moeite waard vind: de liefde voor haar kinderen en de strijd voor rechtvaardigheid. Een FB-vriend die het filmpje wél heeft uitgekeken schreef dat Hermans ook uitgebreid het emotionele proces beschrijft dat voorafging aan haar beslissing om het filmpje te maken.
     Liefde, rechtvaardigheid, emotie, deze drie, maar de grootste daarvan is emotie.

Vrije mening
     De nagenoeg absolute vrije meningsuiting die ik voorsta is alleen geldig ten opzichte van de staat. De overheid mag het uiten van meningen niet verbieden. Elders, voor een werknemer in een bedrijf, voor een leerling of leraar in een school, voor een journalist van een krant, of meer in het algemeen voor elke partij in een contract, kan openlijke of interne kritiek op de andere partij kan leiden tot ontslag, dat wil zeggen tot de eenzijdige opzegging van het contract. Ook kan elke club, kerk of partij een oppositioneel lid uitsluiten. Ik zou het niet anders willen. Maar ik zou zo’n ontslag of uitsluiting, geloof ik, in de meeste gevallen afkeuren.

Bondigheid
     Steven Pinker schrijft niet alleen zelf elegant, hij geeft ook uitstekend advies hoe je elegant kunt schrijven. Zo is hij een voorstander van bondigheid – hoewel zijn meeste boeken erg dik zijn. Maar hij schrijft ook artikels voor kranten en tijdschriften en soms moet hij dan van de eindredacteur - zo zijn die mensen -  zijn stuk inkorten.

It’s like, oh, damn, I have to make this shorter. And I thought I had said it perfectly. Then often when you do it, you find, you know, it really has improved in quality, having gotten rid of those needless words. And partly it’s because of mental effort. Namely, every syllable, every word is more cognitive processing by your reader. You can get the same message in quicker. That’s often less work. But it also makes it a slightly more pleasing. You have to work within the constraints of the English language, the melody, the rhythm, the music of the language. It forces you into, often into concrete language instead of woolly idioms and cliches.’ 

     Dat is allemaal waar, behalve de laatste zin. ‘Woolly idioms and cliches’ zijn vaak een manier om iets bondig te zeggen, zonder precies te zeggen wat je bedoelt. Als ik een dode metafoor laat staan, is dat meestal omdat ik de tekst niet verder wil uitbreiden met preciseringen die ik overbodig acht.

Gezinshereniging
      De huidige regering probeert het moeilijker te maken om gezinnen van migranten te laten overkomen. Dat houdt risico’s in, want een migrant functioneert beter in een liefdevol gezin. Ook zou je kunnen zeggen dat liefde, huwelijk en gezinsleven een mensenrecht zijn. Maar die redenering moet niet noodzakelijk uitmonden in het recht om een gezin te herenigen op ons grondgebied. Niemand mag de hereniging van Romeo en Julia in de weg staan, maar dat kan in principe ook in Mantua in plaats van in Verona. Waarmee ik niet wil zeggen dat met dat principe alle ethische afwegingen van de baan zijn.

Ozempic en monopoliekapitalisme
     Extreemlinks beweert al heel lang dat ons kapitalisme door grote monopolies beheerst wordt. Vaak wordt daarbij de omvang van een bedrijf verward met de monopoliepositie of het monopoliegedrag ervan. Ik noteer daarom vlijtig alle voorbeelden van monopolies die doorbroken worden. Laatst nog dat van Ozempic. Het bedrijf Novo Nordisk, lees ik in De Standaard (31/7)  had ‘een tijdlang monopolie op de miljardenmarkt van doeltreffende afslankmiddelen.’ Maar nu is dat monopolie doorbroken door het Amerikaanse Eli Lilly dat een gelijkaardig afslankmiddel op de markt brengt. Nu moeten we nog afwachten of de prijs van het afslankmiddel gaat dalen.  De regel is immers: monopolies: hoge prijzen; concurrentie: lage prijzen. Maar of die regel ook werkt in de geneesmiddelenmarkt durf ik niet garanderen. Met al die verzekeringen, staatsinterventies, terugbetalingen, patenten enzovoort is dat een markt sui generis.
     Zeker is dat de koers van Novo Nordisk flink gedaald. Die regel werkt al wel. Monopolies: hoge winsten; concurrentie: lage winsten - of in dit geval minstens een lagere koers.

De Zweedse canon
     De Zweden hebben nu ook hun canon. Ze nemen alleen zaken op die meer dan 50 jaar oud zijn: de Zweedse bijbelvertaling, de 18-eeuwse tegelkachel, Igmar Bergman, Pipi Langkous. Ik heb dat allemaal uit een artikel in De Standaard, en die hebben dat weer uit een artikel in de The Guardian. Van één zinnetje werd ik zowaar nostalgisch: ‘Het grootste deel van de Zweedse culturele wereld was van meet af aan gekant tegen het idee van een canon.’

Mia Doornaert
     De nieuwste column van Mia Doornaert over de islamisering, bevat weinig nieuws over het onderwerp. Maar haar inleding over Joshua Livestro is pittig. Ze heeft het onder andere over zijn cliché dat Roosevelt en Churchill ‘Oost-Europa in de schoot van Stalin geworpen hebben.’ Ik heb mij ook altijd aan dat cliché geërgerd. Ik weet niet wat het ergste is, het gebrek aan taalgevoel of het gebrek aan geopolitiek realisme. 

De toeristentram in Lissabon
     Mijn vrouw is geen betweter zoals ik. Ze neemt haar kranten door, zonder commentaar te geven. Maar vandaag was dat anders. ‘Ik lees hier dat de burgermeester van Lissabon het tramongeluk de grootste tragedie in de geschiedenis van de stad noemde. En de aardbeving van 1755 dan?’
     Zelf hoop ik dat die aardbeving, en het belang ervan op de intellectuele geschiedenis van Europa, nog altijd leerstof is op het middelbaar onderwijs.

Gelukkig zijn
    Ik lees een interview met de sopraan Ana Naqe in De Standaard (14/8). Ze is geboren in Albanië en emigreerde op haar achttiende naar ons land, waar ze een nieuw samengesteld gezin vormt met Michaël De Cock van de KVS. Over haar geboorteland zegt ze het volgende.

 Het regime was absoluut niet vrij, maar voor mij was het mijn leven. Ik vroeg niets anders, want ik kende niets anders. Ik had een gelukkige kindertijd, ook al moest ik om vijf uur opstaan om aan te schuiven voor brood of melk omdat er niet genoeg te eten was. Maar je hebt niet veel nodig om gelukkig te zijn.

     Ik moet denken aan die andere Albanese, Lea Ypi, die ook al zo’n gelukkige kindertijd had onder de dictatuur. Ik houd zulke anekdotische gegevens in het achterhoofd als ik bij Maarten Boudry of Steven Pinker van die statistieken tegenkom die geluk meten en vergelijken.

* Zie over de Albanese jeugd van Lea Ypi, mijn stukje hier.