Alweer Trump

Clown
     Vooral linkse mensen, maar zij niet alleen, maken zich druk over Trump. Dat komt omdat zij in hem een fascistisch gevaar zien. Ik heb daar minder last van. Maar nu ik mijn stukjes van vorig jaar aan het afdrukken en inbinden ben, stel ik vast dat ik toch 38 boekbladzijden aan die clowneske figuur heb gewijd. De reden is dat Trump, hoe je het ook draait of keert, méér is dan een clown. 

Trump haten
     In een van mijn stukjes gebruikte ik de uitdrukking ‘Ik haat Trump natuurlijk van hoofd tot voeten, maar …’ Een lezer antwoordde scherp: ‘Als trouwe lezer  van uw stukjes kan ik me niet herinneren dat u ooit over iemand anders hebt geschreven die te ‘haten’. Niet over Bush, niet over Obama en niet over Biden. Zelfs niet over Lenin, Stalin, Mao of Ludo Martens. Corrigeer me gerust maar ik denk dat Trump de enige is waarvan u openlijk zegt dat u hem haat … Flippen over Trump dus.’
     Ik wees die lezer op de ironische toon van mijn bewoordingen, maar moest bij mijzelf toegeven dat er inderdaad iets niet helemaal in de haak was. Die werktuigelijke toevoeging, in ál mijn stukjes, dat ik een never-Trumper ben, vooraleer ik dan een of andere nuance aanbreng, het is natuurlijk enigszins een captatio benevolentiae aan het adres van de Trump-haters onder mijn lezers. Misschien echter is het ook een beetje het overschreeuwen van mijn eigen twijfel. 

Wat anderen denken
     Ik laat er mijn oordeel niet door bepalen, maar het laat mij ook niet onverschillig wat sommige anderen over Trump zeggen. Toen P.J. O’Rourke zich in 2016 uitsprak voor Hillary Clinton in plaats van Donald Trump, hield ik dat in mijn achterhoofd. ‘She’s wrong about absolutely everything,’ schreef P.J. over Hillary, ‘but she’s wrong within normal parameters.’ Dat bevestigde mijn al gevormde indruk dat Trump zich buiten de normale parameters bevond. Het viel mij op dat lui als Ayaan Hirsi Ali, Charles Murray, Lionel Shriver, Luc van Braekel, Sam Harris en Jonah Goldberg zich allemaal negatief over Trump uitlieten. 
     Daar kwam later verandering in. Ik hoorde Hirsi Ali op televisie zeggen dat ze in 2016 voor Hillary had gestemd, maar dat ze dit keer - in 2020 - voor Trump zou stemmen vanwege de dominantie van woke binnen de Democratische Partij. Ik zag een interview met Shriver die zowel een hekel had aan Trump als aan Kamala Harris, maar toch iets meer aan Kamala. Charles Murray gebruikt dezer dagen zinnetjes als ‘those of us who voted for Trump’. Luc van Braekel ten slotte gaf in een interview op Doorbraak toe dat hij voor Trump had gestemd, zij het ‘niet met volle zin’. Sam Harris bleef bij de laatste verkiezingen op Kamala stemmen, weliswaar evenmin ‘met volle zin’, maar bij hem was de afkeer van Trump vele malen groter. En Goldberg had op Kamala gestemd, zei hij, mocht hij in een strijdstaat hebben gewoond, uiteraard met flinke tegenzin. 

Republikeins establishment
     Er moet een latent conflict bestaan tussen de Trump-boys en het Republikeins establishment. Dat laatste heeft al een paar keer een armworsteling verloren, en velen zijn overgelopen. Is dat dan een kwestie van laffe capitulatie, van realpolitiek, van sluwe berekening, of van zorgvuldige afweging van voor én tegen?

Stemmen
     Ik kan in alle eerlijkheid zeggen dat ikzelf niet op Trump heb gestemd –  en ook niet op Harris. Maar misschien heb ik ooit wel geschreven dat, mocht ik een Amerikaan zijn, mijn stem naar Harris zou gaan. Dat is natuurlijk onzin, want mocht ik een Amerikaan zijn, dan zou ik de situatie beter kunnen inschatten dan ik nu doe, en zou ik misschien een andere afweging maken. Misschien had ik dan een soortgelijke evolutie doorgemaakt als Ayaan Hirsi Ali, Charles Murray, Lionel Shriver en Luc van Braekel. Ik hou van het rationalisme en het centrisme van Sam Harris, maar ideologisch voel ik meer verwantschap met Murray en Van Braekel. Ondertussen overheerst de twijfel.

Hitler
     Je zou, met wat kwade wil, mijn twijfels over Trump kunnen vergelijken met die van een reactionaire nationalist die in 1929 of 1933 of 1938 niet goed wist wat hij van Hitler moest denken*. Hij zag wat ieder fatsoenlijk mens moest zien: dat die Hitler een akelige extremist was. Maar hij was ook bang van het bolsjevisme en had weinig vertrouwen in een parlementaire democratie. En hij had geen enkel boek van William L. Shirer, Alan Bulock of Ian Kershaw gelezen. Wat hij in het Braunbuch über Reichstagsbrand und Hitlerterror las, vond hij niet erg betrouwbaar. 

De Verenigde Staten - meervoud
     In de Europese berichtgeving wordt rond sommige kwesties te weinig rekening gehouden met de federale structuur van de VS. Er wordt veel ophef gemaakt over Trumps plan om het federaal ministerie van Onderwijs af te schaffen. Luc van Braekel merkt terecht op dat we in ons land evenmin zo’n ministerie hebben. De bevoegdheid inzake Onderwijs komt de deelstaten toe.

De Europese opinie**
     De linksliberale afkeer voor Trump sluit goed aan bij het zeer algemene vooroordeel tegen de Amerikaanse cultuurbarbaren die bovendien nog nooit van sociale zekerheid gehoord hebben. De enige goede Amerikaan is een Amerikaan die eruit ziet als een Europeaan. Centrum-rechts in Europa kan daarom geen enkel voordeel halen uit het toegeven van enige Trump-sympathie. Integendeel, het kan voordeel halen uit Trump-kritische uitspraken die goed aansluiten bij de publieke opinie en die verder geen verschil maken voor het eigen beleid.  (Je ziet hetzelfde gebeuren met de anti-Musk hetze). 

Trump II: hoe heet wordt de soep gedronken?
     De Standaard publiceerde op 18 januari drie grote stukken over Trump. Het stuk van Steven De Foer bevatte een mooi overzicht van de plannen van Trump. Weinig nieuws, maar goed samengevat. Ik veronderstel dat de taal tendentieus is, maar ik ben dat ondertussen zo gewend dat ik het niet eens meer merk. In plaats daarvan ga ik direct op naar de informatie. De Foer brengt veel nuancering aan bij wat hij in vorige artikels schreef. Ja, Trump II heeft radicale plannen, maar ‘misschien wordt de soep niet zo heet gegeten’. Hij wijst op de vele juridische obstakels en op de tegenstrijdigheid tussen de voorgestelde maatregelen, zoals die tussen een zuinig financieel beleid en een dure anti-immigratiepolitiek.

Corruptie
     Het stuk van Roeland Termote gaat over de corrupte belangenvermenging tussen zakenlui en het Trump-team, met extra aandacht voor de praktijken van schoonzoon Jared Kushner. Ik hoop dat de pers zulke zaken blijft volgen en dat onwettelijke praktijken worden vervolgd en bestraft. Maar ik heb in het artikel ook niet meteen een smoking gun aangetroffen.

Peter Thiel
     Dan het stuk van Ruud Goossens over Peter Thiel als een van de duistere miljardairs die tot het Trump-netwerk behoren. De naam zegt mij niet veel. Hij was mede-oprichter van Paypal dat een doorbraak betekende voor online betalingen. ‘Klanten moesten zich niet identificeren,’ schrijft Goossens, ‘waardoor Paypal ook een vehikel voor criminelen werd.’ Nou ja, de uitvinding van Graham Bell is ook wel eens door maffiabazen gebruikt.
     We krijgen een inzicht in de lectuur van Thiel: Lord of the Rings, Ayn Rand, Carl Schmitt, Leo Strauss en René Girard. Nee maar, Girard, de leermeester van hele generaties godsdienstleerkrachten! En verder wordt verwezen naar een kort essay dat Thiel schreef onder de titel The Education of a Libertarian. ‘Het is een adembenemend verregaande tekst,’ schrijft Goossens.
     Ik heb de tekst gedownload, gelezen en mijn ademhaling onder controle kunnen houden. Thiel legt uit dat kapitalistische vrijheid en democratie niet makkelijk samengaan. Verkiezingsuitslagen worden mee bepaald door uitkeringsgerechtigden en vrouwen, twee groepen die de libertarische gedachten niet genegen zijn. Daaruit trekt Goossens twee besluiten: Thiel is tegen democratie en Thiel is voor dictatuur. De eerste conclusie is juist, de tweede is fout. Libertariërs willen de actieradius van de staatsmacht – en dus ook van de democratie – beperken. In de plaats daarvan komen gewone vrijwillige betrekkingen tussen burgers, zonder bemoeienis van de overheid. Misschien is dat een verkeerd ideaal, maar het is géén dictatuur.
     Thiel maakt op mij overigens niet de indruk van een enthousiaste Trump-aanhanger te zijn. Hij steunde vaak Republikeinse dissidenten alvorens zich dan uiteindelijk achter de winnaar van de voorverkiezingen te scharen. In 2012 steunde hij eerst Ron Paul en later pas Mitt Romney. In 2016 steunde hij eerst Carly Fiona en later pas Trump. Ook is zijn steun niet zozeer financieel, maar op het vlak van contacten. Hij is bevriend met Mark Zuckerberg. Hij bracht een verzoening tot stand tussen Trump en zijn toenmalige tegenstanders Elon Musk en J.D. Vance. 

‘Neem Trump niet letterlijk, wel serieus’
     Journaliste Salena Zito schreef in 2016: ‘The press takes Trump literally, but not seriously; his supporters take him seriously but not literally.’ Ik herinner mij welke indruk die boutade op mij maakte toen ik ze voor de eerste keer las. Plots werd veel duidelijk.
     De uitspraak vergt enige interpretatie. Het is in de eerste plaats een vaststelling. Het is geen excuus voor de kinderachtige grootspraak en kwaadaardige leugens van Trump, het maakt alleen duidelijk waarom hij ermee wegkomt. Voor de journalisten is het een waarschuwing. Ze hebben gelijk als ze de leugens van Trump fileren, maar ze moeten beseffen dat ze daar niet té veel aandacht aan moeten besteden. Anders spelen ze het spel mee. Ze moeten verder kijken dan de woorden van Trump maar vooral letten op zijn daden en zijn échte plannen. Voor politici – en zeker buitenlandse politici en diplomaten – is het een vuistregel. Als Trump weer eens een straffe uitspraak doet, dat hij een militaire invasie in Panama niet uitsluit of dat hij zich uit de Nato zal terugtrekken, moeten ze dat niet letterlijk nemen. Maar ze kunnen ervan verzekerd zijn dat Trump wel degelijk iets met Panama of met de Nato van plan is.

David Lynch
     Jeroen Struys van De Standaard kreeg het niet over zijn hart om in zijn David Lynch-in memoriam diens Trump-sympathie te verzwijgen. Ik citeer: ‘Tijdens de eerste ambtstermijn schokte Lynch de progressieve filmwereld door Trump “mogelijk een van de grootste presidenten in de geschiedenis” te noemen, “omdat hij zoveel heeft verstoord.” Maar het conservatisme van Lynch, gaat Struys verder, was eerder emotioneel en visueel dan politiek.’ 
     Dat is een mooie nuance die geloof ik voor heel veel Trump-stemmers opgaat: dat hun sympathie eerder emotioneel en visueel is dan politiek. En nu ik erover nadenk: het zal bij de Trump-tegenstanders ook vaak zo gaan, maar dan in omgekeerde zin.  

 

Morgen (of overmorgen) zet ik nog eens de argumenten tegen Trump op een rijtje, met commentaar. 

 

* Ik heb in een vorig stukje betoogd waarom Trump II voor mij niet het beginpunt is van het Amerikaanse fascisme als je dat woord een beetje redelijk interpreteert. Maar ik kan mij vergissen.

** P.S. Hier ben ik wat voorbarig geweest. De reactie van Sammy Mahdi in De Standaard van 22/1 was meer dan gematigd.