Alexander en het Belgische nationalisme

  

     Dat team van 11 miljoen Belgen waar Alexander De Croo zo graag over spreekt, is er een beetje met de haren bijgesleept. En nu die driekleurige advertentieposter … Maar ik wil er hem niet te streng op aanspreken. Als een politieke tegenstander van mij zich een beetje belachelijk maakt, zal ik hem geen strobreed in de weg leggen. Toch heeft de campagne heeft mij ook aan het denken gezet, met name over het Belgisch nationalisme.
     Op zich is het niet onverstandig om solidariteit aan te wakkeren met een scheut emotioneel nationalisme. Maar de omstandigheden moeten gunstig zijn. Als de Rode Duivelsgekte op zijn hoogtepunt is, kun je zoiets wagen. Of mocht er voorafgaand aan de coronacrisis een sterk Belgisch nationalisme bestaan hebben, dan kun je daarvan profiteren in tijden van crisis.
     Maar dat Belgisch nationalisme is nooit erg levendig geweest. Paul Collier (zie ook hier, hier en hier) vertelt van een Belgische ambassadeur die er trots op was dat hij zich géén Belg voelde. Als hij per sé een plaats moest noemen waar hij zich het beste thuis voelde, dan dacht hij aan een welbepaald dorp in Frankrijk. Dat zou je een Franse diplomaat nooit horen zeggen, schrijft Collier. En hij voegt er een verklaring aan toe: dat België en Canada met hun geografisch gescheiden taalgroepen geen twee, maar vier landen zijn. ‘Four states,’ schrijft hij wat voorbarig. En binnen elk van die vier landen is dan wél een grotere nationale cohesie aanwezig.
     Nu heb ik er geen probleem mee dat Alexander het Belgische nationalisme, dat zo zwakjes is, wat nieuw leven wil inblazen. Of dat nu voortkomt uit overtuiging, of uit politieke berekening*, het is zijn goed recht. Maar de coronacrisis is daar, lijkt mij, niet de goede gelegenheid voor. Communicatie is al zo’n moeilijk vak. Tegelijk een aantal onprettige maatregelen motiveren, en tegelijk de Vlamingen oproepen om zich meer Belg te voelen, dat vraagt al snel een dubbele inspanning.
    Begrijp mij goed. Ik zeg niet dat alle N-VA en Vlaams Belang-stemmers, ongeveer de helft van de Vlamingen, overtuigde separatisten zijn, maar je zult er onder hen ook niet veel vinden die graag de driekleurige poster aan hun raam hangen. Is die poster onder zulke omstandigheden eigenlijk niet – ik huiver een beetje terwijl ik het neerschrijf – polariserend? Een poster die je ophangt in het verlengde van je stemgedrag? Dat zou jammer zijn. Mensen die het eens kunnen zijn over coronamaatregelen worden uit elkaar gespeeld omdat ze van mening verschillen over Vlaanderen en België.
     Ik begrijp de nood aan symbolen. De maatregelen moeten niet alleen verstandelijk worden beargumenteerd – alhoewel men dat véél meer zou mogen doen – maar ook de emoties moeten de ruimte krijgen die hen toekomt. Het dagelijkse applaus voor de zorgverleners was bijvoorbeeld een goed idee. Het is niet het soort acties waar ik warm voor loop, maar als symbool ligt het mooi in het verlengde van de materie waar het over gaat. De driekleur doet dat niet.
     Ondertussen hebben mijn vrouw en ik besloten de poster niet op te hangen. Het heeft geen zin. We wonen eenzaam aan de rand van het bos.  Niemand komt ooit ons raam voorbij. En visite hebben we voorlopig niet.

 

* Ik heb in een vorig stukje (hier) iets geschreven over die politieke berekening achter het Belgisch nationalisme van Open-Vld. Maar op Facebookpagina’s van Open-Vld’ers merk ik dat er onder die mensen wel degelijk een emotioneel Belgisch nationalisme bestaat, ondanks al die jaren waarin confederalisme het officiële partijprogramma was. Misschien denkt Alexander dat dat emotionele nationalisme ook veel aanhangers heeft buiten zijn partij? Nu ja, er zijn er natuurlijk, maar veel? Dat zou mij verwonderen. Bij groen-linksers bijvoorbeeld is belgicisme niet veel meer dan anti-flamingantisme en bij de meer elitaire belgitude-mensen is het een modieuze versie van wereldburgerschap.