zaterdag 5 december 2020

De strijdbijl en de dolk van Lachaert


      In Het Nieuwsblad van vandaag (hier) zegt Lachaert voor de zoveelste keer dat hij geen schuld heeft aan de ruzie tussen hem en De Wever. ‘Jullie bellen nooit eens?’ vraagt de journalist. ‘Nee. Hij moet ergens mijn nummer zijn kwijtgeraakt.’ Goed. Dat kan. Maar het is toch maar een half antwoord. Waarom belt Lachaert immers zelf niet? Boos, beschaamd, verongelijkt, ook nummer kwijtgeraakt? Of heeft hij, nu zijn partij in de regering zit, bij zo’n telefoontje niets te winnen?
     Waar hij in elk geval wel bij te winnen heeft, is dit: zo vaak als mogelijk in de pers herhalen dat hijzelf ‘de strijdbijl met N-VA begraven wil’? Hier wil ik Lachaert even waarschuwen. Die strijdbijl is een gevaarlijke metafoor. Ze komt uit de cultuur van de native Americans, net als de vredespijp roken. Dat komt in de buurt van ‘cultural appropriation’. Misschien kan Lachaert beter iets uit de eigen Europese cultuur nemen. Hij zou De Wever kunnen beloven hem nooit meer een dolk in de rug te steken bijvoorbeeld*. Die dolk is gemunt door George Bernard Shaw, en doet denken aan de moord op Caesar, en aan de Italiaanse renaissance.
     Ik heb nu heel leep die dolk in verband gebracht met Lachaert, en ben daarna gaan uitweiden over George Bernard Shaw en Caesar en de renaissance om de aandacht af te leiden. Maar kan ik mijn insinuatie ook verantwoorden? Eigenlijk niet. Ik was niet aanwezig op de regeringsonderhandelingen en weet dus niet wat daar gezegd is. Heeft Lachaert toen op zeker ogenblik persoonlijke beloftes gedaan die hij achteraf niet gehouden heeft. Dat kan. Zoiets komt voor in de politiek. Bart De Wever heeft indertijd persoonlijke beloftes gedaan aan Jean-Marie De Decker, die hij achteraf verbroken heeft. Hij was daar toen erg beschaamd over. Maar of Lachaert nu ook zoiets gedaan heeft, en daar beschaamd over is? t Is mogelijk, maar ik kan dat niet met zekerheid weten.
     Wat iedereen ondertussen wél weet, is dat, toen de eindstreep in zicht kwam, de beslissing paarsgeel of vivaldi alleen bij Lachaert lag, en dat hij gekozen heeft voor dat laatste. Eén reden voor die keuze was dat hij op die manier het veto van de PS tegen MR kon omzeilen. Je kunt het hem als voorzitter van de Vlaamse liberalen niet kwalijk nemen dat hij graag de Waalse liberalen mee in de regering had. Dat is een begrijpelijke vorm van solidariteit. Maar je kan het N-VA ook niet kwalijk nemen dat ze dat anders zien. Door zijn keuze heeft Lachaert de Vlaamse solidariteit doorbroken – waar CD&V en SP.A wel toe bereid waren –  en heeft hij de centrumrechtse solidariteit doorbroken door Groen en Ecolo te verkiezen boven N-VA. Ik betreur die keuzes, maar, ach, ’t is politiek.
     Ik denk overigens dat alles in de toekomst nog goed kan komen tussen De Wever en Lachaert. Er zijn indertijd erg diepe wonden geslagen tussen De Wever en Tom Meeuws (zie hier) en toch hebben die twee in Antwerpen een coalitie kunnen maken. Dus na 2024, waarom niet?** We mogen veronderstellen dat Open-VLD haar centrumrechtse reflex niet helemaal kwijt is. En misschien is het Belgisch nationalisme van Open-VLD maar een tijdelijke bevlieging waarvan de partij ook wel inziet dat ze erdoor aan de ‘verkeerde kant van de geschiedenis’ kan terechtkomen  dát zou pas erg zijn.
     Ná 2024 dus, dat zou kunnen, maar ook weer niet vóór 2024. Het is grappig om te zien hoe Lachaert er telkens maar op aandringt dat N-VA geen ‘ruzie’ meer zou maken, terwijl zijn partij in de regering zit en N-VA in de oppositie. Ik neem het spek, en jij krijgt het touwtje en we gaan daar geen ruzie over maken. Zoiets ongeveer zei Isengrim tegen Reinaert.
     Kijk, dat Lachaert de vrede wil bewaren binnen zijn coalitie begrijp ik. Dat zal niet altijd makkelijk zijn met De Croo en Vandenbroucke die allebei graag op de televisie komen en allebei graag gelijk hebben, en met Rousseau en Bouchez, tussen wie de verstandhouding ‘gevoelig’ ligt. Maar het moet. Vrede tussen de regering en de oppositie daarentegen, wat is dat nu weer? ‘N-VA heeft ervoor gekozen zich als een oppositiepartij te profileren,’ zegt Lachaert verwijtend. Ook dat nog! Een partij die federaal in de oppositie zit, en die zich federaal als een oppositiepartij gaat profileren! Waar gaan we naartoe? 
     Lachaert heeft veel geluk dat het politieke leven al een hele tijd beheerst wordt door corona, en dat N-VA – helemaal terecht – beslist heeft om rond die kwestie de godsvrede te bewaren. Hier laten zich weer de voordelen voelen van de aanstaande vaccinatie.  Als die achter de rug is, kan de oppositie echt beginnen. Zelf hou ik daar niet zo van (zie hier), maar in een democratie hoort het erbij.

 

* Lachaert gebruikt een moderne versie van de dolk-uitdrukking. Hij zegt in het interview: ‘Ik stoor mij mateloos aan de houding van N-VA die haar eigen ministerspresident in de rug schiet.’ Zou Jambon een kogel gevoeld hebben? Lachaert beweert dat ook dat naast de MR ook andere partijen zich niet achter de maatregelen van het Overlegcomité scharen, en hij geeft het voorbeeld van N-VA. Ik zal Lachaert in dat verband geen leugenaar noemen, maar als hij het verschil niet ziet tussen de houding van MR en N-VA in die kwestie, wil ik het hem wel uitleggen. Heeft hij mijn telefoonnummer? Of had De Wever moeten zwijgen over de desastreuze communicatie van Vandenbroucke? Ik heb ook niet gezwegen. (hier)

** Veel zal afhangen van het verkiezingsresultaat van N-VA. Verliest ze veel kiezers aan Vlaams Belang, dan kan het dubbele cordon sanitaire nog wel even doorgaan.

11 opmerkingen:

  1. Foutje, hier en daar 2014 ipv 2024. Nu ja, sinds ik met pensioen ben, ben ik ook niet altijd meer mee met de tijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. «  Een partij die federaal in de oppositie zit, gaat zich federaal als een oppositiepartij profileren! Waar gaan we naartoe? « Is dit zo onbegrijpelijk? Dit is toch een logisch gevolg van al die opsplitsingen in regio’s en gewesten?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik was hier sarcastisch. Ik vind het juist normaal dat een oppositiepartij oppositie voert. Een regeringspartij die een oppositiepartij oproept om 'geen ruzie' te maken, dat vind ik nogal schijnheilig.

      Verwijderen
  3. "Die dolk is gemunt door George Bernard Shaw". Hoe munt je een dolk? Door hem om te smelten? Dat doet mij dan niet zozeer denken aan de moord op Caesar, maar wel aan het omsmeden van zwaarden tot ploegscharen (Jes. 2,4).
    Als u met "munten" bedoelt "een uitdrukking voor het eerst in gebruik nemen", zijn er wel oudere voorbeelden denkbaar dan Shaw met een verraderlijke dolk in de hoofdrol. Théophile de Viau, bijvoorbeeld, met zijn:
    "Ah! voici le poignard qui du sang de son maître
    S’est souillé lâchement. Il en rougit, le traître !"
    Steeds bereid,
    Miel

    BeantwoordenVerwijderen
  4. "Die dolk is gemunt door George Bernard Shaw". Hoe munt je een dolk? Door hem om te smelten? Dat doet mij dan niet zozeer denken aan de moord op Caesar, maar wel aan het omsmeden van zwaarden tot ploegscharen (Jes. 2,4).
    Als u met "munten" bedoelt "een uitdrukking voor het eerst in gebruik nemen", zijn er wel oudere voorbeelden denkbaar dan Shaw met een verraderlijke dolk in de hoofdrol. Théophile de Viau, bijvoorbeeld, met zijn:
    "Ah! voici le poignard qui du sang de son maître
    S’est souillé lâchement. Il en rougit, le traître !"
    Steeds bereid,
    Miel

    BeantwoordenVerwijderen
  5. De tweede betekenis. Ik denk dat dat vandaag de meest gangbare is en dat ze zo zonder uitleg gemakkelijk begrepen werd. Grammaticaal correct zou misschien geweest zijn: 'Dat "dolk" is gemunt enz.
    Of GBS de eerste was, daar twijfel ik ook aan. Maar uit het citaat van Viau kan ik niet opmaken of hij de uitdrukking figuurlijk gebruikte. Het kan.
    De bronnen over het eerste gebruik zijn overigens meestal verdeeld. https://www.nytimes.com/1989/05/21/magazine/on-language-stab-in-the-back.html#:~:text='%20''%20The%20infinitive%20phrase%20%3E,Times%20Magazine%20article%20in%201916.&text=''%20The%20French%20leader%2C%20furious,as%20a%20''sneak%20attack.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Natuurlijk gebruikte Viau de uitdrukking figuurlijk. Voltaire refereert naar dit gedicht en beschrijft de manier waarop hij een gevoel toeschrijft aan de dolk, die rood wordt van schaamte terwijl hij de kleur aanneemt van Pyramus, als groots (un grand art). De uitdrukking werd later trouwens nog geparafraseerd door Rostand in zijn Cyrano de Bergerac (waar het wel de neus is van Cyrano, die rood wordt van schaamte, en niet een dolk).
    Er is hier dus wel degelijk sprake van het vestigen van een nieuwe uitdrukking, of "munten", om een anglicisme te bezigen.
    Nu goed, men kan de schrijvers van de literatuurkatern van de New York Times niet verwijten dat ze hun Franse poëzie niet kennen. Maar als ze het over het munten van een uitdrukking hebben, zouden ze de eer toch mogen laten aan wie hem toekomt.
    U schreef zelf al dat u bij het lezen van "dolk" moest denken aan Caesar. Wat er met die man gebeurde in de curia van Pompeius is in het Westerse collectieve geheugen gegrift door Shakespeare. En ook de Bard gebruikt de metafoor van de verachtelijke dolk ("Villains, you did not so, when your vile daggers hack'd one another in de sides of Caesar (...)").
    Wanneer dit niet duidelijk genoeg zou zijn om de dolk als instrument van verraad te omschrijven, dan nog, Shakespaere, wanneer hij Macbeth laat beschrijven hoe hij de koningsmoord voorbereidt: "Is this a dagger which I see before me, the handle toward my hand? Come, let me clutch thee (...)".
    Als we dan toch in de termen van muntslag moeten blijven: het kopiëren van andermans munt is valsmunterij.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Met 'figuurlijk' bedoelde ik een gebruik waarbij het in het geheel niet gaat over een echte dolk. Uiteraard zijn symbolische verwijzing, metonymisch gebruik, verpersoonlijking enz. ook vormen van figuurlijk taalgebruik. Ondertussen ben ik wel nieuwsgierig naar dat stuk van Viau. Ha, gevonden: https://mediterranees.net/mythes/pyrame/viau/pyrame4.html

      Verwijderen
    2. Een van de redenen dat ik ook twijfel aan het vaderschap van GBS bestaat erin dat zo kort daarna de metafoor in Duitsland zo'n succes had met de Dolchstoßlegende. Dat doet mij vermoeden dat de voor de hand liggende metafoor al vroeger gebruikt werd, in die betekenis.

      Verwijderen