Klimaatverandering als klassenstrijd, e.a.

Het is de titel van een recent vertaald boek: Klimaatverandering als klassenoorlog. Je zou het de PVDA-versie kunnen noemen van de groen-linkse slogan ‘klimaatrechtvaardigheid’. Ik citeer even Natalie Eggermont, de West-Vlaamse volksvertegenwoordiger van die partij en oud-leerlinge van mijn school:

 ‘Zo’n twintig jaar geleden begonnen mensen massaal hun persoonlijke voetafdruk te berekenen. Het is weinig geweten maar achter dat idee zaten een reclamebureau en oliereus BP. Het was elke cent waard: oliebedrijven verdwenen in de coulissen, het klimaatprobleem werd gereframed als individuele verantwoordelijkheid. Als je alle verantwoordelijkheid toekent aan wie brandstof verbruikt, leid je de aandacht af van wie die brandstof heeft verkocht en de winst heeft gebruikt om de productie van fossiele brandstoffen verder uit te breiden.’

    Het is kenmerkend voor extremisten dat ze de vraag naar oplossingen vervangen door de vraag naar wie schuld heeft aan een bepaalde toestand; in dit geval: is het degene die brandstof consumeert of degene die de brandstof produceert? Bij zo’n onzin denk ik nogal gauw aan iets van Karel van het Reve. Dit bijvoorbeeld: ‘Het lijkt op een middeleeuwse twist over de vraag of een steekwond nu te wijten is aan de scherpte van het mes of aan de doorsteekbaarheid van het menselijk lichaam.’
     Het citaat bevat anderzijds, naast een parfum van complotdenken*, wel degelijk een hint naar mogelijke oplossingen, en dat door het strategische gebruik van het woord ‘winst’. Als men door klassenstrijd beslag zou kunnen leggen op die winst, kan de staat die gebruiken om fossiele brandstoffen te vervangen door milieuvriendelijke oplossingen. Alle arbeiders zouden zich dan een goede en goedkope elektrische auto kunnen aanschaffen en ze moesten zich van LEZ-boetes en hun persoonlijke voetafdruk niets meer aantrekken.
     Ik vrees echter dat de extreemlinksen zichzelf iets wijsmaken. Die winsten zijn kleiner** en vooral veel precairder dan ze eruit zien. Je kunt die winst niet naar goeddunken in een of ander mooi sociaal of groen project investeren en dan verwachten dat ze er volgend jaar weer zijn.

Bladerend in De Standaard (11/9)

Kinderrechtencommissaris
     Uit een een interview met Kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens (DS 11/9). 

‘Soms krijgen jongeren niet eens de kans om thuis te vertellen wat er is gebeurd, of welke punten ze hebben behaald, omdat de leerkrachten hun ouders al op de hoogte hebben gebracht via Smartschool … Geen enkele volwassene zou het verdragen op die manier te worden gemonitord.’ 

En verder: 

‘We moeten meer naar kinderen en jongeren luisteren en meer rekening houden met hun voorstellen. Jongeren durven ter discussie stellen wat wij evident vinden … In 2021 hebben we een kinderrechtendag gehouden in het Parlement … Iemand kwam op het idee om een klimaatconferentie op hoog niveau te houden, alleen voor kinderen en jongeren. Waar wachten we op?’

     Ik kan mij een rationeel gesprek inbeelden tussen Natalie Eggermont van hierboven en mijzelf. Ik weet ongeveer wat ik zou zeggen. Ik weet ongeveer wat er in het hoofd van Natalie omgaat. Maar ik zou bij God niet weten wat ik tegen Caroline zou zeggen. Ik heb geen idee van wat in haar hoofd omgaat. Ik werd al lichtjes misselijk bij een Nieuws-item onlangs waarin kinderen werden geprezen omdat ze hun ouders op de vingers tikten bij kleine snelheidsovertredingen.

James Earl Jones (1931-2024)
     De gisteren overleden acteur James Earl Jones was de indrukwekkende stem achter Darth Vader in Star Wars. Mij was hij onder andere opgevallen in de Coppola-film Gardens of Stone (1987). Hij was, net als James Caan, een sergeant bij de Marines, en iemand met stevig rechtse opvattingen. ‘Is that what brought you boys together? Right-wing politics?’ vraagt Angelica Huston, James Caans vriendin. Ik herinner mij de scène omdat het zo zelden voorkomt in een Hollywoodfilm dat personages én rechts én sympathiek zijn.

Emily in Paris
      Hoe meer slechte kritieken ik lees over Emily in Paris, hoe meer zin ik krijg om eens naar die serie te kijken.

Cold War
     VRT-Canvas zendt vanavond de Poolse film Cold War (2018) uit. Ik zal dit keer niet kijken, maar ik heb de film wel al elf keer gezien.

‘Leer jongens empathisch zijn, in plaats van competitief’
       ‘Leer jongens empathisch zijn,’ schrijft Warre Thevelin, een student in de moraalwetenschappen. Ik sluit niet uit dat ik met die jongen een rationeel gesprek zou kunnen hebben over nature en nurture en dat soort dingen. Maar hoe stelt hij zich dat ‘leren’ voor? Alles waar ik nu aan denk, roept bij mij een hevige weerzin op. 

Hufters en enfants terribles
       Filosoof François Levrau wijdt enkele mijmeringen aan de drie jongemannen die een ambulance kaapten om er een enkele honderden meters mee te joy-riden. Veel van wat hij schrijft, is best interessant. ‘Met de teloorgang van externe autoriteit en respect voor hiërarchie, is ook het innerlijke plichtsbesef afgenomen.’ Dat lijkt mij een vanzelfsprekend verband.
      Levrau maakt verder een onderscheid tussen een hufter en een enfant terrible. De hufter erkent de regels, maar overtreedt ze uit eigenbelang. Het enfant terrible overtreedt de normen en verwachtingen moedwillig en, om het zo maar eens te zeggen, uit principe. Dat is geen slecht onderscheid, al vind ik het onhandig om de sympathieke term enfant terrible in zo’n onsympathieke betekenis te gebruiken.
      En dan heb ik nóg twee vragen. Levrau gelooft dat de Antwerpse joy-riders eerder tot de enfant terrible-soort behoren dan tot de hufters. Dat betwijfel ik. Ook gelooft Levrau dat het enfant terrible ‘kwaad is en zich afreageert op al wie hem frustreert’. Maar die jongens in de ambulance leken mij niet ‘kwaad’, ze hadden net ontzettend veel plezier, zoals je van een joy-rider die die naam waardig is mag  verwachten. Moet dat plezier per se wortelen in een of andere ‘kwaadheid’?

‘Overtuigende Harris duwt Trump in de hoek’
     Hoe kan ik nu weten of Donald Trump dan wel Kamala Harris het debat ‘gewonnen’ heeft? Het interesseert mij niet genoeg om het debat zelf te bekijken. De Standaard schrijft dat Harris erin slaagde om Trump in de hoek te duwen. Maar kan ik De Standaard vertrouwen in zulke kwesties? Eigenlijk niet. Eens kijken wat Elon Musk schrijft op X. Hier heb ik het. ‘While I don’t think the debate hosts were fair to Donald Trump, Kamala Harris exceeded most people’s expectations tonight.’ Oké, ik geloof Musk. 

En al die andere mooie artikels?
     En al die andere mooie artikels, over de Vlaamse en de federale formatie, over de Antwerpse burgemeester, over het stemgedrag van de zwevende kiezer, over Wilders en Omtzigt, over Draghi, enzovoort? Die heb ik wel gelezen maar er niets bij gedacht. Het artikel over de lintbebouwing heb ik dan weer niet gelezen. Ik heb daar vroeger al eens in een stukje over geschreven en dat is voor mij genoeg geweest.

* Complotdenken bestaat niet alleen in het verzinnen van bijeenkomsten en afspraken, maar ook in het overdreven belang dat eraan wordt toegekend, en aan de slechte intentie die wordt toegeschreven aan de betrokken partijen. 

** De extreemlinksen hebben een overdreven voorstelling van de winsten omdat ze lijstjes aanleggen van de grootste winsten in absolute cijfers. Dat gaat dan om miljardenbedragen. Belangrijker echter zijn de gemiddelde winsten en de relatieve cijfers, vergeleken met omzet en BBP.