7 maanden regeringsonderhandelingen

7 maand regeringsonderhandelingen
     Tijdens de regeringsonderhandelingen heb ik mij af en toe afgevraagd waarom het allemaal zo lang moest duren. Het was vanaf het begin duidelijk dat er geen alternatief was voor Arizona. Mathematisch kon men eventueel iets doen met de PS of met Open-VLD, maar een klein kind begreep dat dat geen realistische oplossingen waren. En toch waren er 7 maanden onderhandelingen nodig om te komen tot een conclusie die op voorhand vast lag. Waarom?
      Goed, de onderhandelingen werden onderbroken door de gemeenteraadsverkiezingen. Dat heeft de onderhandelingen gedurende enkele maanden onmogelijk gemaakt. Maar de uitslag van die gemeenteraadsverkiezingen had achteraf voor een stroomversnelling moeten zorgen, en die kwam er niet. Alweer: waarom?
      Wouter Verscheldens boek De verovering van België geeft aanvaardbare antwoorden op die vraag. Veel ervan kende ik al. De vergadertijgers hadden een verschillende visie op wat goed was voor het land op de lange termijn. Daarnaast moesten ze elk een ander deel van het kiespubliek tevreden stellen op de korte termijn. Ze kwamen aan tafel met een ander rugzakje vol karaktertrekken, leeftijdskenmerken, ervaringen, vooroordelen, persoonlijke ambities, ruzies en soms zelfs lauwe vriendschappen en strategische bondgenootschappen. Dat maakt het niet makkelijk.
     Anderzijds:  al die rugzakjes veranderden niets aan de verkiezingsuitslag, en die onderhandelaars op hoog niveau zijn elk op hun manier ongeveer allemaal even sluw. Waarom duurde het dan zo lang? De prioriteitenlijstjes waren op voorhand bekend, de verkiezingsuitslag gaf aan die lijstjes een bepaald gewicht, en al het trekken en duwen kon er niet veel aan veranderen. Elke toegeving die je als partij bekwam, moest je ruilen voor een toegeving aan een andere partij. Sommige partijen twijfelden wel eens aan hun eigen prioriteiten, maar voor die twijfels heb je geen 7 maanden nodig om eruit te raken. Het compromis dat uiteindelijk werd bereikt, had ook na één maand vergaderen kunnen worden goedgekeurd. Had men goede artificiële intelligentie op de prioriteitenlijstjes en de zetelverdeling losgelaten, dan was er in enkele seconden een regeerakkoord op het scherm verschenen.
      Nu ik Verschelden gelezen heb, meen ik te weten waarom het toch zo lang duurde. Het waren de emoties angst en hoop die de hoofdrol speelden, en die eigenlijk op hetzelfde neerkwamen. Bij iedere compromis dat op tafel lag, was Conner Rousseau bang dat hij te veel had toegegeven, en leefde er bij Georges-Louis Bouchez de hoop dat hij iets beters kon krijgen. En omgekeerd. Het is in zulke zaken vooral hoop in samenhang met zelfoverschatting die het gevaarlijkst is. Iemand als Bouchez scheen er nogal van overtuigd dat hij met zijn koppigheid, slimheid, charme, overtuigingskracht, gekonkel en intimiderend geroep meer uit de brand kon slepen dan waarop hij volgens de harde cijfers recht had.

     Ook het vermogen van Bouchez om alleen te horen wat hij graag hoorde, speelde een rol. Wij hebben het allemaal, dat vermogen, maar Bouchez heeft het in de overtreffende trap. Het is een gebrek dat komt met voor- en met nadelen. Net voor het finale akkoord zou worden afgesloten belde hij alle kopstukken van zijn partij op om te vragen wat zij ervan vonden. Zij zeiden allemaal hetzelfde: ‘Het akkoord is niet ideaal, maar het is het best mogelijke en je moet het aanvaarden.’ Dat laatste deel hoorde hij niet en dus zei hij voor de zoveelste keer ‘nee’. De MR-leiders waren in paniek. ‘Maar Georges-Louis, wat doe je nu?’ Waarop hij: ‘Je hebt toch zelf gezegd dat het akkoord niet ideaal was.’

*

     Aangezien ik de partijpolitiek niet goed volg, heb ik uit het boek van Verschelden veel bijgeleerd. Ik wist bijvoorbeeld niet waarom Bouchez bij elk tv-optreden herhaalde dat hij een regering wilde ‘avec Bart De Wever.’ Nu weet ik het wel. Hij vreesde dat uiteindelijk Sander Loones of Jan Jambon premier gingen worden. Eén ding had ik kúnnen weten: dat het publieke imago van die politici niet naadloos aansluit bij hun binnenskamers gedrag. Verschelden citeert daarover uitgebreid een gesprek tussen de MR-leiders Bouchez en Clarinval:

 Er zijn twee categorieën van mensen in de Wetstraat, zo analyseert de voorzitter van de MR bij Clarinval. ‘Er is de “faux gentil”, de zogenaamd vriendelijke Mr Nice Guy. Bij uitstek iemand als Alexander De Croo: een heel aaibaar imago, precies de fijnste mens uit heel de Wetstraat. Terwijl in werkelijkheid is dát degene die in de meetings roept en tiert, u tegen de muur kan zetten en bedriegen en beliegen’, legt hij uit. ‘En dan is er de “faux méchant”. De zogenaamd valse. De Wever bij uitstek. De grote mond in de media, de man die iedereen beledigt, de grote Darth Vader. Terwijl in werkelijkheid, tot mijn verbazing, De Wever nooit roept, nooit superhard durft te zijn, en al zeker niet mensen hun arm omwringt. 

      Het feit dat hij zelf een faux gentil is, zal Bouchez wel geholpen hebben om dat onderscheid scherp te zien. Hij komt uit het verslag van Verschelden als de grootste lastpak van de bende. Prévot komt eruit als de sympathiekste, Mahdi als de kilste sociopaat. Bouchez is wel, en dat neemt mij voor hem in, een donkerblauwe liberaal. Op zeker ogenblik begint hij zelfs een ‘hele lofzang af te steken over Javier Milei, de ultraliberale Argentijnse president met zijn kettingzaag.’ Tegelijk is hij echter ook een echte Waal. Wanneer hij met De Wever overlegt over de begroting is hij brutaal eerlijk: ‘In Wallonië ligt niemand daar wakker van, Bart, dat is geen thema voor MR-kiezers.’