Als ik de krant lees, stuiteren mijn gedachten alle kanten op. Leesdagboek van maandag 5 februari tot zaterdag 10 februari.
Maandag
Leraren in Brussel. Charlotte Zwemmer is schooldirecteur in Anderlecht. Zij pleit tegen een bonus die leraren moet motiveren om een Brusselse school te kiezen, een school die, hoe zal ik het zeggen, voor extra uitdagingen zorgt. Ze vraagt zich af of dat geld niet beter kan worden besteed. Ze vraag zich ook af of idealisten die voor een Brusselse school kiezen niet liever wat extra collega’s dan wat extra geld zouden krijgen. Heel goede vragen. Ik blijf intuïtief voorstander van de bonus.
Gered. ‘Duinen in De Panne gered uit de handen van de projectontwikkelaar.’ Ik ben altijd geneigd om zo'n kop in gedachten te herschrijven als: ‘Duinen in De Panne gered uit de klauwen van een gepensioneerd stel dat droomt van een appartementje aan de kust.’
Dinsdag
SUVs. Bart Brinckman is in zijn nopjes met de maatregelen en de acties tegen SUVs. Wegens de CO2 die ze uitstoten, de plaats die ze innemen, en de impact op de verkeersveiligheid. Dat laatste moet met een korrelt zout worden genomen en is volgens de cijfers vooral van toepassing op de heel grote SUVs en pick-ups. En dan nog: er zijn niet zoveel van die heel grote SUVs, waardoor het aantal ongevallen ermee beperkt is, en er moeilijk betrouwbare statistieken kunnen worden uit afgeleid*.
Jongeren en politiek. Er wordt veel ophef gemaakt over het verschil in politieke voorkeur tussen jongens en meisjes. Maar de belangrijkste vaststelling uit onderzoek is natuurlijk dat de meeste jongeren niet erg in politiek geïnteresseerd zijn. Dat geldt ook voor volwassenen. Om te onthouden als we – ik ook – ons druk maken over polarisatie.
Terugkeercijfers. Een deel van de migranten zonder papieren wordt teruggestuurd of keert vrijwillig terug naar waar ze vandaan kwamen. Als het over mensen zonder papieren gaat, is papierwerk niet helemaal betrouwbaar, maar cijfers zijn altijd interessant. De huidige toestand (2023)
- 35.000 asielaanvragen
- 18.000 asielaanvragen erkend – 17.000 potentiële illegalen
- 8.000 illegalen die terug worden gestuurd.Er wordt meer teruggestuurd dan ik dacht.
Green Border. Film over de dramatische toestanden aan de Poolse grens laat zien welke wrede en onmenselijke toestanden er mogelijk zijn als Europa de buitengrenzen sluit. Als je élke onmenselijke toestand aan die grenzen wiltuitsluiten, moet je de grenzen openlaten, en daar volgen dan weer andere onmenselijke toestanden uit. Het wordt een moeilijk evenwicht.
Fast Fashion. Een nieuw politiek correct thema. Europa zal allerlei praktijken verbieden die de producten goedkoop maken maar het milieu belasten. Als die praktijken de producten – bij gelijke winstmarge – niet goedkoper maakten, zouden de bedrijven ze niet toepassen. Het is voor bedrijven bijvoorbeeld wellicht goedkoper teruggestuurde kleren te vernietigen dan ze weer verkoopbaar aan te bieden. Dat wordt verboden. Het is, geloof ik, niet makkelijk om de milieuwinst uit te rekenen. Als die teruggezonden kleren bijvoorbeeld gewassen moeten worden, komt dat ook met een milieukost.
Ensors. ‘We hebben niet het gevoel dat vrouwen er als verliezers uitkomen. Vrouwen komen er als verliezers uit.’ Ik heb een hekel aan dat soort formuleringen, ongeacht de inhoud.
De overheid en de burger. De filosoof Ignaas Devisch vraagt zich af hoe je persoonlijke en gemeenschappelijke belangen op elkaar kunt afstemmen. Daar toont zich ‘het unieke belang van de overheid.’ De overheid moet de burger goede informatie bieden, en zijn gedrag sturen met financiële beloning, eerder dan financiële afstraffing. Maar het verschil tussen beloning en afstraffing, zie ik niet. Met ons huidig belastingniveau komt elke financiële beloning neer op wat Urbanus noemde: ‘een half pakske slaag omdat ge zo braaf geweest zijt.’
Meer jobs door technologie. Ive Marx: ‘Globalisering en technologie doen zeker en vast bepaalde jobs verdwijnen, maar dat wil niet zeggen dat er geen werk meer is.’ Dat er door technologie evenveel of zelfs meer jobs ontstaan is een belangrijke stelling, maar ze is heel anti-intuïtief. Ik zou ze graag geïllustreerd zien met overzichtelijke grafieken van het soort jobs dat verdwijnt en het nieuwe soort jobs dat ontstaat.
Overheidstussenkomt in de economie.Ive Marx vergelijkt ‘lastenverlagingen om banen te creeëren’ met ‘tapijtbombardementen’: er komt geld vrij in alle sectoren, ook die waarin geen banen worden gecreeërd. Daar zit iets in. Maar een interventie die op ‘gerichte dronestrikes’ lijkt is eigenlijk nog erger, want dan beslist de staat waar het geld best zal opbrengen, terwijl hij dat helemaal niet weet. Ive Marx beseft dat en is dan ook opgelucht dat de Vlaamse regering (‘eindelijk’, schrijft hij) zal schrappen in de ‘doelgroepkortingen’, waar men aan bedrijven discounts geeft om bepaalde categorieën mensen aan te nemen. ‘Elke studie laat zien dat dat weggegooid geld is,’ schrijft Marx. Ik geloof hem. En zelfs zonder wetenschappelijke studies, zou ik dat geloven. Zulke ‘gerichte’ maatregelen kunnen hoogstens leiden tot de aanwerving van bepaalde categorieën mensen ten koste van de niet-aanwerving van andere categorieën mensen. We weten zoiets bij wijze van spreken a priori.
Sven Gatz. Een promopraatje voor de Brusselse regering. ‘Om te beginnen zal er volgende regeerperiode moeten worden bespaard.’ De rest van de tekst gaat niet over besparingen maar alweer over zaken die geld kosten.
Woensdag
Migratie-achtergrond. In België wonen ruim 4 miljoen inwoners met migratie-achtergrond. Behalve niet-Belgen en genaturaliseerde Belgen worden ook mensen meegeteld die minstens één ouder van buitenlandse origine hebben. Derde-generatie immigranten vallen dus meestal buiten die cijfers. In procenten uitgedrukt: het gaat om een totaal van 34 % met migratie-achtergrond
- 7 % komt uit een buurland
- 9 % komt uit een ander EU-land
- 18 % komt uit een niet-EU-land.
Jongens conservatiever dan meisjes? Waarom wordt er altijd een verklaring gezocht voor de rechtse tendens bij de jongens, en niet voor de linkse tendens bij de meisjes. ‘Jongens ervaren veel druk van leeftijdsgenoten. In scholen met een sterkere macho-cultuur willen ze hun mannelijkheid extra in de verf zetten.’ Dat zal wel een deeltje van de verklaring zijn. En vanuit mijn ervaring zou ik zeggen dat meisjes braver zijn en geneigd zijn het officiële discours te volgen. Toen ik leraar was speelde dat in mijn voordeel.
Verder vind ik het jammer dat ‘rechts’ onderzocht worden aan de hand van de begrippen als ‘homonegativiteit’. Het valt niet te ontkennen dat er ergens wel een verbandje is. Zoals het ook niet te ontkennen valt dat die ‘homonegativiteit’ erg leeftijdsgebonden is, meer dan ideologie-gebonden.
Omtzigt. Ik heb niet het minste idee waarom Omtzigt de onderhandelingen met Wilders opzegde. Het artikel in DS maakt mij niet wijzer. Tot voor een paar maanden had ik nooit van Omtzigt gehoord. Ik geloof dat hij zich positioneert als een ‘integer’ politicus. Ik kan daar niet goed tegen. Ik denk dan altijd dat die ‘integriteit’ onderdeel is van verkoopspraatje. Het kan natuurlijk ook morele pretentie zijn. Of een oprechte overtuiging. Maar mijn huidige voorliefde gaat uit naar politici als Louis Tobback, Jean-Luc Dehaene en Bart De Wever die zich wat cynischer durven opstellen.
Slow fashion. We hebben enkele jaren geleden een slow cooker gekocht. We gebruiken die nu niet meer.
Huisartsentekort. Vanwege het huisartsentekort heeft Hilde Crevits beslist om de quota voor beginnende geneeskundestudenten te verhogen naar 1.723 per jaar. Sommigen vinden dat een paniekreactie die, gezien de duur van de opleiding, maar effect kan hebben binnen 6 à 10 jaar, als het probleem al lang opgelost zal zijn. Eens kijken wat Jan De Maeseneer zegt. ‘Zo creëren we opnieuw een overschot aan huisartsen en zullen we over veertig jaar weer in deze situatie terechtkomen.’ Ach Jan, in veertig jaar kan er zoveel gebeuren. Tegen dan zijn we allebei dood. Misschien zullen er in 2064 veel minder artsen nodig zijn dan nu door de nieuwe technologieën, of juist veel meer, door de verdere veroudering van de bevolking, door bloedige oorlogen en burgeroorlogen, door natuurrampen en pandemieën, of door de wens van dokters om hun prestaties te beperken tot 25 uur per week.
Joan Baez. De zangeres Joan Baez was volgens het stuk ‘verslaafd aan activisme’, waardoor ze onder andere haar eigen kind verwaarloosde. Aan de vader van dat kind schreef ze: ‘Nothing makes sense but you, me and the revolution.’ Het stuk suggereert dat het activisme van Baez een soort weinig succesvolle therapie was voor het verwerken van jeugdtrauma’s. Dat is mogelijk: we hebben allemaal wel iets te verwerken uit onze jeugd. Wat ik uit mijn jeugd in elk geval nooit zal vergeten is haar optreden in Woodstock, dat ik ken van de film. ‘I dreamed I saw Joe Hill last night, alive like you and me.’
Culpabiliseren. In een stuk over een leerlingenbevraging, wordt mijn aandacht wordt getrokken door volgende zin: ‘Leerlingen en ouders worden geculpabiliseerd.’ Ik besluit het stuk niet te lezen.
Donderdag
Huurprijzen . Het huren van een huis of appartement is niet fors duurder geworden – integendeel. Die stelling wordt gestaafd met een grafiek. Zou zo’n grafiek opkunnen tegen een verkeerde indruk?
Politieke billboards. Vier maanden voor de verkiezingen, lees ik, start de sperperiode voor politieke billboards. Is dat de reden dat ik enkele maanden geleden overal die N-VA-borden zag verschijnen voor Vlaamse welvaart? Wilde N-VA er snel bij zijn voor het te laat was? Ik heb al eens gezegd dat ik de slogan goed gekozen vond, maar maar aan mij is geen marketeer verloren.
Papieren krant. Er ligt een verdrievoudiging van de prijs voor krantenverdeling in het verschiet. Het einde van de papieren krant, waar ik verleden week nog de lof van gezongen heb. Het is genoeg dat ik A zeg, en de werkelijkheid doet B.
Fast fashion (2). De poco’s ageren tegen fast fashion en Mia Doornaert probeert er een conservatieve en sociale spin aan te te geven. De fast-fashion kledij wordt, schrijft Doornaert, gemaakt door vrouwen in arme landen die daarvoor een hongerloon krijgen. Zouden met het verdwijnen van fast fashion die lonen in de arme landen dan niet helemaal verdwijnen? Dat zou geen vooruitgang zijn.
Mannelijke filmbusiness. Raf Njotea bekent dat hij mee verantwoordelijk is voor de beslissing om de Ensors te hervormen: geen prijzen meer voor beste acteurs en beste actrices, maar genderneutrale prijzen voor hoofd- en bijrollen. Raf geeft drie redenen. De eerste is dat er non-binaire acteurs zijn die noch acteur noch actrice zijn. Die reden begrijp ik, alhoewel ik oplossingen zou hebben verkozen. De tweede reden was het ‘gelijktrekken van acteerprestaties van mannen en vrouwen.’ Dat gelijktrekken begrijp ik niet goed. Het zou iets te maken hebben met het feit dat mannen ‘leukere rollen’ krijgen. Ik weet niet of dat zo is, en ik weet ook niet of dat kan worden opgelost door genderneutrale prijzen. In het slechtste geval was het oude systeem een vorm van positieve discriminatie voor de minder leuke rollen, en in het beste geval iets waar de traditie en het pariteitsbeginsel samenvielen.
Uit de woorden van Njotea distilleer ik nog een derde reden. De genderneutrale prijzen, met het te verwachten overwicht van mannen, kan de ongelijkheid blootleggen, waardoor er beter kan worden gesensibiliseerd worden, zodat er meer vrouwelijke regisseurs komen, meer vrouwelijke scenarioschrijvers, meer vrouwelijke ceo’s bij de zenders en productiehuizen. Mij goed. Hopelijk gaat men daar dan niet opnieuw aparte prijzen invoeren voor de beste mannelijke en de beste vrouwelijke regisseur enzovoort, om de mogelijke ongelijkheid recht te trekken. Dat zou voor mij iets geforceerds hebben. Die aparte prijzen voor mannelijke en vrouwelijke acteurs en actrices iets hadden voor mij iets natuurlijks. Bijna alle films (en toneelstukken) hébben nu eenmaal mannelijke en vrouwelijke hoofdrollen. En dan ben je snel bereid om ze elk een prijs te geven. En voor je het weet veralgemeen je dat naar alle producties van een bepaald jaar.
Vrijdag
Abortuspil. Er zou een ‘foute’ studie gepubliceerd zijn over de schadelijke bijwerkingen van de abortuspil. Er werden naar verluidt verkeerde data gebruikt, en de auteurs hadden een belangenconflict verzwegen: ze zijn verbonden met de anti-abortus-lobby. De Standaard wijst op de problemen met peer review. Ik had graag een eenvoudige uitleg gelezen over die statistische fouten en over die schadelijke bijwerkingen. Mijn vermoeden is dat die bijwerkingen al bij al meevallen. Misschien vallen die statistische fouten ook mee. Het is gemakkelijk om een studie aan te vallen op ‘statistische fouten’. De keuze van de data is altijd een heikel probleem.
Brandt de zon? ‘Hoe kan de zon branden als er geen zuurstof in de ruimte is?’ Ik probeer het wetenschappelijk antwoord te begrijpen. Voor een alfa als ik wordt dat: wat de zon doet beantwoordt niet aan de definitie van branden.
Schooldirecteur. Er is een aanklacht tegen een schooldirecteur in het Hageland. Ik lees de beschuldigingen van de werknemers: ‘Meestermanipulator, ruzies stoken onder collega’s, discrimineren, privileges toestaan aan de ene maar niet aan de andere collega, kwetsende opmerkingen over de kledingsstijl.’ De waslijst sluit af met de heerlijke zin: ‘Het zijn maar enkele voorbeelden die medewerkers dagelijks moeten ondergaan.’
Ik ben er zeker van dat ongeveer elke schooldirecteur ooit van dezelfde zaken werd beticht. Sommigen onterecht, sommigen een beetje terecht, sommigen terecht.
Frank Sinatra. ‘Vanuit zijn Italiaanse achtergrond is het begrijpelijk dat Frank Sinatra de New Deal steunde.’ Mijn vader zou het uitgeroepen hebben: ‘Wat een fout. De New Deal was van 1932. Sinatra is maar beroemd geworden met de Tweede Wereldoorlog.’ Zelf ben ik veel voorzichtiger dan mijn vader. Sinatra kan de New Deal best gesteund hebben vóór hij beroemd werd, en die Deal is ook lang na 1932 controversieel gebleven. Toch vind ik ook dat de zin ongelukkig is.
Elite.‘Aan de andere kant won Donald Trump in 2016 terwijl niemand van de politieke of maatschappelijke elite hem steunde.’ Anti-populisten beweren graag dat elite een vaag begrip is, en ze hebben gelijk, maar ik denk dat iedereen ongeveer begrijpt wat hier bedoeld wordt.
Defensie. Bieke Purnelle heeft net als ik het stuk van Johan de Boose gelezen over de verhoogde kans op oorlog waar het Westen blind voor blijft. Mijn conclusie was dat het defensiebudget omhoog moet. De conclusie van Purnelle moeten we vooral oppassen voor ‘opgeklopte angst voor het ondenkbare’ en voor ‘hunkering naar veiligheid’. Ze pleit voor ‘kalme onverstoorbaarheid.’ Dat is een uitstekend idee. Als het defensiebudget maar omhoog gaat.
Lectuurtip. Een column van Lien Verpoest, hoofddocent Russische en diplomatieke geschiedenis. Ik noteer de naam van een auteur: Leigh Fermor, een een titel A Time of Gifts. Dat overkomt mij bij het overlopen van de Standaard der Letteren nu eens nooit.
Zaterdag
Vlaamse regering. ‘Vlaamse regering tot op de draad versleten,’ schrijft Bart Brinckman. Mijn broer vindt dat de kranten van Mediahuis in de aanloop van de verkiezingen toch wel opvallend vaak de Vlaamse regering bekritiseren. Dat is best mogelijk, maar het is moeilijk om te bewijzen. Ik geloof in elk geval niet dat zulke artikels veel invloed op de verkiezingsuitslag zullen hebben.
Vakbonden en Vlaams Belang. Vakbondsleden die betrapt worden als kandidaat op een Vlaams Belanglijst, zullen als vakbondslid worden geschrapt. ‘De waarden van de vakbeweging staan lijnrecht tegenover waar een partij als Vlaams Belang voor staat.’ Uiteraard hebben de vakbonden dat recht om leden te schrappen, zoals ze destijds het recht hadden om communisten te weren, en zoals ze nu het recht hebben om communisten op te nemen. Zelf zou ik liever hebben dat een vakbond zich minder ideologisch opstelt. Zonder vooringenomen ideologie is het niet duidelijk dat kandidaten van Vlaams Belang minder de belangen van de werknemers voorstaan dan die van (sommige) andere partijen. Het zou mij verwonderen dat men zoiets kan aantonen op grond van het verkiezings- of partijprogramma van het Vlaams Belang.
Lezen op mobieltjes. Op schermpjes kom je niet tot diepgaand lezen. Je springt van de ene tekst naar de andere. Diepgaand lezen van boeken daarentegen, met name van romans, versterkt onze empathie. Die laatste stelling wordt ook met verve verdedigt door Pinker. De gestage afname van geweld schrijft hij ondermeer toe aan het opkomen van de romankunst in de 18de eeuw.
Anti-Duits verzet. ‘We willen dat elke Belg tegen 2030 één verzetsman – of vrouw kent.’ Wat een rare doelstelling. Ik heb er in mijn leven tussen de 10 tot 20 ontmoet. Van sommige ken ik de naam niet meer.
Vrije meningsuiting. ‘Valselijk klimaatwetenschappers aanvallen is geen vrijheid van meningsuiting.’ Toch wel hoor. Maar als een klimaatwetenschapper beschuldigd wordt van wetenschappelijke fraude en pedofilie, zoals in het artikeltje beschreven wordt, mag hij natuurlijk degenen die hem beschuldigen voor de rechter slepen.
Vrije markt. Uitgebreid interview met Johan Norberg over zijn nieuwe boek The Capitalist Manifesto. De verwijzing naar Karl Marx en Friedrich Engels is terecht want juist de stamvaders van het communisme hebben de voordelen van de vrije markt meeslepend uitgelegd. Tegelijk zouden die, volgens hen, uiteindelijk leiden tot een catastrofale instorting van de productiviteit, maar dat is een ander verhaal.
Zoals Norberg opmerkt zijn vrije markten voor de meeste mensen ‘contra-intuïtief’. Ik had het er onlangs nog over met een vriendin. ‘De vrije markt, ja natuurlijk, zei ze. ‘Ik snap niet hoe mensen daar tegen kunnen zijn.’ Ik snap het wel. Zonder de uitleg van Marx en Engels die ik op jonge leeftijd gelezen heb, zou ik misschien ook nooit de voordelen van de vrije markt hebben beseft. Mijn vriendin ziet die voordelen bij wijze van spreken ‘spontaan’. Ze is dan ook een van de slimste en rationeelste mensen die ik in mijn leven heb ontmoet.
Ik vraag mij af hoe een doorsnee linkse lezer op zo’n interview als dat met Norberg reageert. Hij gaat dat boek waarschijnlijk niet lezen, net zo min als ik het boek van Ingrid Robeyns zal lezen. Ik heb mij tevreden gesteld met het interview. Maar het heeft mij wel enkele dagen aan het dubben gezet. Zou de doorsnee linkse lezer ook zo’n dubber zijn als ik.
Vrouwen progressiever. Zoals iedereen verklaart Naegels niet, of amper, waarom vrouwen progressiever zijn, maar wel waarom mannen conservatiever zijn. Onder andere uit ressentiment. En de vrouwen: ‘Mijn punt is dat het nogal wiedes is dat je je als jonge vrouw meer aangetrokken voelt tot het progressieve wereldbeeld.’ Eerlijk gezegd, ik vind dat ook ‘nogal wiedes’, maar waarom? Ik herinner mij een gezellige avond van meer dan 30 jaar geleden. Er was een mooi jong Amerikaans meisje bij. ‘We conservatives … ,’ zei ze. Ik schrok.
* Over SUVs: zie ook mijn stukje hier.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten