De 'smeerlapperij' van Diependaele

      Ik begrijp alweer de verontwaardiging niet, dit keer over de uitspraak van minister-president Diependaele. De verontwaardiging die ik overal aantref, is zo groot dat ik af en toe de oorspronkelijke uitspraak moet herlezen om te zien of ik de eerste keer wel juist gelezen heb. Dit is wat hij zei:

Hoe leg je uit wie de grootste smeerlap is? Aan de ene kant staat een innovatief, modern land dat zich op westerse normen zou moeten baseren, maar disproportioneel geweld gebruikt en zonder enig mededogen mensenrechtenschendingen pleegt. Aan de andere kant zie je een terreurorganisatie die er haar hand niet voor omdraait om zich te verschuilen achter een levend schild*. Wie is nu de grootste smeerlap? Diegene die schiet op kinderen? Of diegene die ze gebruikt als levend schild? Ik weet het niet. Ik kies voor de onschuldige slachtoffers.

     Hoe vaak ik de zinnen ook herlees, ik zie de fout niet. Maar CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vindt de uitspraak ‘beschamend’. Waarom? Mij lijkt het dat alleen fanatieke supporters voor Hamas of van Netanyahu erg boos moeten worden als hun vriendjes worden uitgescholden voor ‘smeerlappen.’ 
     Zelf vind ik de scheldwoorden terecht, zeker als ik de uitleg lees die Diependaele eraan toevoegt. Een vriend van Israël zoals ik moet kunnen erkennen: ja, dat disproportioneel geweld, dat is waar, en de Israëli’s hadden dat op voorhand kunnen weten. Een vriend van de Palestijnen moet kunnen erkennen: ja, die Hamas-strategie, die zorgt voor een maximaal aantal slachtoffers en ook dat wisten die mannen op voorhand. 
     Toegegeven, ik zie ook een nuance die Diependaele niet geeft: volgens mij is het niet Israëls intentie dat er zoveel mogelijk slachtoffers vallen en is dat wél de intentie van Hamas. Maar ik kan die intenties niet echt kennen en zeker niet bewijzen, dus kan ik er beter over zwijgen. Bovendien maken die intenties voor de slachtoffers weinig verschil.
     Waarom is Diependaeles uitspraak dan voor sommige politici en commentatoren ‘beschamend’ of ‘afschuwelijk’, ook al zijn die politici en commentatoren geen fanatieke supporters van Hamas of Netanyahu? Ik zie enkele redenen. Het woord ‘smeerlap’ is een woord dat je van een minister-president niet verwacht. Dan zijn er in de klas altijd kinderen die roepen ‘meester, meester, hij heeft smeerlap gezegd!’ Misschien hebben ze wel begrepen ‘dat alle Joden smeerlappen zijn’ of ‘alle Palestijnen smeerlappen zijn.’ Tegen verkeerde interpretaties uit domheid of moedwil is geen kruid gewassen.
     Er is ook een politieke en redelijke verklaring. Diependaele deed zijn uitspraak terwijl hij weigerde om de regering vervroegd samen te roepen zodat een Palestina-verklaring of Israël-boycot had kunnen worden afgesproken. Wie een hevig voorstander is van zo’n verklaring of boycot is, en bovendien vindt dat die er bij hoogdringendheid moeten komen – anders loopt het in Gaza helemaal fout – die zal zich storen aan de weigering van Diependaele. Maar dat verandert niets aan de uitspraak zelf die niets ‘beschamends’ of ‘afschuwelijks’ bevat, noch iets waarvan men zich moet ‘distantiëren.’
     Een derde verklaring ligt in de bevooroordeelde blik van de pro-Palestijnse sympathisanten. Je ziet die bijvoorbeeld in het commentaar van Mooijman in De Standaard (21/8):

Een moreel oordeel reduceren tot de vraag ‘wie de grootste smeerlap is’ miskent zoveel aspecten van de situatie dat het pijnlijk wordt. Een vernietigingsoorlog, zeker als die het mogelijke karakter van een volkerenmoord heeft, is niet weg te relativeren door een afweging te suggereren met andere gruwelijkheden.

     Waar is in godsnaam de ‘relativering’ als Israël beschuldigd wordt van ‘het schieten op kinderen?’ En heeft Diependaele het over ‘ándere gruwelijkheden’ als hij zegt dat Hamas kinderen ‘als levend schild’ gebruikt? Mooijman gaat zover om te schrijven dat ‘je zou kunnen denken dat Diependaele zijn partij als pro-Israëlisch wil profileren.’ Terwijl de helft van Vlaams Belang op Facebook te keer gaat tegen N-VA dat ‘Israël verraden heeft.’ Of vindt Mooijman dat het loutere aanhalen van de smeerlapperijen van Hamas een pro-Israëlisch standpunt is? Daarmee miskent hij toch, om het in zijn woorden te zeggen, veel aspecten van de situatie.
     Ik zie nog een vierde verklaring voor de ergernis bij pro-Palestijnse sympathisanten. Diependaeles verklaring voldoet niet aan hun beeld van N-VA**. Het probleem is niet dat Diependaele zijn partij als pro-Israëlisch geprofileert. Het is het omgekeerde. De scherpe veroordeling van Israëls oorlog – én van Hamas – vertroebelt het beeld. 
     Als men N-VA wil afschilderen als een ‘pro-Israël-partij’ moet men teruggaan naar 7 oktober 2023, toen De Wever, helemaal terecht, zijn solidariteit uitsprak met de ‘kant van het licht’. Of men grijpt terug naar een sarcastische oneliner die hij op een debat met Maarten Boudry bovenhaalde: ‘Als ik echt zeg wat ik over Israël denk, kan ik morgen mijn ontslag aanbieden.’ Een goede verstaander zag daar een sneer in naar het eenzijdige Gaza-beeld dat in pers en politiek domineert. En voor de slechte verstaander voegde De Wever eraan toe: ‘Ik denk over Israël trouwens verrassend genuanceerd.’
     En nuances, dat is bekend, kunnen zorgen voor veel ergernis.

Vietnam

     Door de Gaza-oorlog moet ik dezer dagen vaak terugdenken aan de commotie rond de Vietnam-oorlog in de jaren 60-70. Ons land heeft toen de kans gemist om die oorlog te beëindigen. Sammy Mahdi zal er geloof ik nu op toezien dat we die fout geen tweede keer maken. 

* Een FB-vriend wees mij erop dat er weinig bewijzen zijn dat Hamas-strijders kinderen voor zich uitduwen in een gevecht als ‘menselijk schild’. Ik had Diependaeles woorden metaforisch geïnterpreteerd: dat Hamas-strijders zich verschuilen in appartementsgebouwen van burgers, in schoolgebouwen, ziekenhuizen, enzovoort. Hamas past daarbij de tactiek aan die Mao zijn guerrilla-strijders opdroeg: zich bewegen onder de massa's als vissen in het water. Ik zie ook niet welke ándere tactiek Hamas zou kunnen toepassen. Zo heb ik ook de Diependaeles woorden over het Israëlische leger dat ‘schiet op kinderen’ niet geïnterpreteerd als ‘doelgericht schieten op kinderen’. Wel kan ik aannemen dat zowel het letterlijke ‘menselijke schild’ en het ‘doelgericht schieten op kinderen’ wel eens voorkomt. Dat Hamas of het Israëlisch leger geen oorlogsmisdaden zouden begaan, is onwaarschijnlijk. Maar om die concrete gevallen na te gaan, terwijl de propaganda-oorlog langs twee kanten woedt, daar begin ik niet aan. Ik denk dat het zelfs voor onafhankelijke bronnen, in het heetst van de strijd en met hoog oplaaiende passies, moeilijk is om de geloofwaardigheid van de getuigenissen te controleren. 

** Voor de extremistische pro-Palestijnen is de N-VA een Netanyahu-partij. Gematigde pro-Palestijnse commentatoren zien een partij die verscheurd is tussen een fractie die Israëls oorlog steunt en een oppositie die tegen die oorlog is. Terwijl ik Bart De Wever al na enkele maanden oorlog op tv hoorde zeggen: ‘Door Gaza binnen te vallen, maakt Israël een grote fout. Ze trappen in de val van Hamas. Als vriend van Israël mag ik dat zeggen.’