Verhulst, De Coster, en het puritanisme

 

     Laatst kwam Dimitri Verhulst in De afspraak vertellen over zijn ervaringen als jeugdanimator. Ik heb een klein stukje van dat programma gezien, en wel toevallig het stukje dat aan Saskia De Coster een verontwaardigde reactie uitlokte (DS 20/6). Verhulst had onthuld dat animatoren in de jaren 90 – toen hij zelf animator was – seks hadden met minderjarige hotelgasten. De animatoren kregen daar van de directie zelfs een bonus voor, ‘want als die meisjes tevreden waren, wilden de ouders het jaar daarop naar dat clubhotel terugkeren.’
      Dat is niet naar de zin van De Coster. De schrijfster keurt niet alleen die seks en die bonus af, maar ook de manier waarop Dimitri erover vertelde – achterovergeleund, ondeugend, handenwrijvend – en de manier waarop de gasten in de studio reageerden: besmuikt en schaapachtig lachend. De vrouwen aan de tafel waren weliswaar not amused, maar voor De Coster is dat niet genoeg. Wat haar het meeste tegenstaat is dat niemand zich ‘duidelijk uitsprak’ over de feiten, en dat Verhulst geen berouw vertoonde over zijn laffe gedrag van toen: hij deed wel niet mee, maar hij deed ook niets om het te verhinderen. Ikzelf zou in zo’n situatie wellicht ook niets gedaan hebben om het te verhinderen, en mij daar tot op de dag van vandaag niet erg schuldig over voelen. Zulke animatoren en zulke meisjes bestaan nu eenmaal.
     Ik begrijp enigszins de verontwaardiging van De Coster. Er is veel aan de situatie dat niet in de haak is. Die Club Med vakanties met hun verplichting tot plezier maken, die animatoren die dan wel niet hun macht maar dan toch hun aura misbruiken, die weddenschappen over wie wie zal verleiden, het heeft allemaal iets ordinairs, al kwamen vergelijkbare toestanden ook voor onder de hoogste adel zoals we leren uit Les liaisons dangereuses. 

     En uiteraard: seks met minderjarigen op vakantie is een delicaat onderwerp. Ik herinner mij een artikel uit het Parochieblad van ongeveer 55 jaar geleden waarin ouders gewaarschuwd werden om hun dochters niet alleen op skivakantie te laten vertrekken. Ze liepen de kans verleid te worden door heren die ‘na elke nacht enkele bankjes op het nachtkastje achterlieten.’ Zo’n waarschuwing paste helemaal bij de toenmalige stuiptrekkingen van het oude puritanisme.

      Dan rijst de vraag: past de reactie van De Coster in een opstoot een nieuw soort puritanisme*? Dat is een moeilijke kwestie. Laten we voor het gemak het onderwerp van de minderjarigheid en van de ordinaire vakantieformules erbuiten laten. Stellen we ons even voor dat Verhulst iets geschreven had over dames van middelbare leeftijd die seks hebben met hun tennisleraar, of voetbalmama’s die iets beginnen met de trainer van hun zoontje. Daar zou Verhulst ook handenwrijvend over kunnen vertellen. Het publiek zou besmuikt en schaapachtig lachen. De vrouwelijk tafelgasten zouden not amused zijn.
     Zulke verhalen over animatoren en tennisleraren of desnoods over Tiroolse geitenhoeders hebben iets pikants, iets ondeugends – een woord dat De Coster in deze context terecht weer opvist. Ze ademen de sfeer uit van schuine moppen, van de vette lach van Erik Van Looy, en van winkeliers uit Ingelmunster of Pijpelheide die op huwelijksreis de Moulin Rouge in Parijs aandoen. Ze kunnen de vorm aannemen van vulgaire cafépraat of van verfijnde scabreuze verzen. Ze duiken op in puriteinse tijden als de geniepige keerzijde van het taboe op seks, en in meer vrijmoedige tijden als een proeve van brutale levenslust.
      De meeste vrouwen die ik ken houden er niet van, behalve als ze zich als one of the boys willen gedragen. Sommige mannen houden er wel van. Zelf neem ik hier een middenpositie in. Je zou kunnen zeggen dat ik in dat opzicht genderfluïde ben. Ik ben niet gek op pikante verhalen, en ik word er ook niet boos over. Als het om voor waar vertelde verhalen gaat – roddel dus – ben ik nieuwsgierig, en als ze grappig zijn, zal mijn lach niet ‘besmuikt’ zijn. Maar ik kan er moeilijk verontwaardigd over zijn, en al zeker niet als het over het verleden gaat, dat een ander land is. Ik voel er weinig behoefte aan om er mij ‘duidelijk over uit te spreken.’
     De Coster schrijft dat onze cultuur staat of valt met een beetje ‘voortschrijdend inzicht.’ Veranderend inzicht zou een betere term zijn, geloof ik, want juist in de seksuele moraal is de slingerbeweging van de geschiedenis nog het duidelijkst waarneembaar, met taboes die afnemen, toenemen en verschuiven. Denk bij dat laatste aan de reglementen voor zwembaden. De ene keer lees je dat vrouwen in een of andere regio voortaan topless mogen zwemmen, om discriminatie te vermijden, en de andere keer lees je dat het ergens anders voortaan verboden is om naast het zwembad topless te zonnebaden.
      Of neem mijn zoon. Die was lichtjes geërgerd toen hij de brave naaktscène in Romeo and Juliet (1968) zag, want die acteurs waren een wat te jong voor zo’n rol, vond hij. Maar omgekeerd vertelt hij op een egale toon over een feest waarop een van zijn vroegere jeugdvriendjes af en toe een of twee meisjes apart nam, zich ermee in het bureau van zijn vader opsloot, en daar, enfin, de lezer begrijpt wat ik bedoel. Hij vertelt dat als een pikante situatie, zonder er al te veel belang aan te hechten, als een voorval dat mij zou kunnen interesseren aangezien ik dat jeugdvriendje heb gekend en misschien wil weten wat ervan geworden is.
     De neopuriteinse en feminiene afkeer van pikanterie merk je trouwens op de meest onverwachte plaatsen. Neem De drie musketiers. In de roman van Alexandre Dumas heeft D’Artagnan een relatie met madame Constance Bonacieux. Dat is dus een typische pikante situatie, met een clowneske monsieur Bonacieux als hoorndrager. Dat is ook zo in de verfilming van 1948 en 1973. Maar in de uitgebreide verfilming van 2023 is Constance plots mademoiselle Bonacieux geworden. De bedrogen echtgenoot is in geen velden of wegen te bekennen, want hedendaagse kijkers, denkt men, zouden die pikanterie niet kunnen plaatsen. Wel belandt Porthos naakt in bed met een vrouw én een man. Dát dan weer wel, want zó neopuriteins is onze tijd ook weer niet.

 

* Op mijn FB-pagina kreeg ik de volgende reactie van Paul Cordy: ‘Dat monitoren seks hadden met de meisjes die te gast waren? Ongetwijfeld. Dat dat al eens voorviel met meisjes die te jong waren? Ook ongetwijfeld. Dat monitoren al eens een weddenschap hieromtrent afsloten, zal zich ook wel hebben voorgedaan. Het verhaal van de bonussen voor de animatoren en het systematisch aansporen daartoe door het hotel? Quasi zeker verzonnen.' Dat die bonussen bijna zeker verzonnen zijn, geloof ik ook. Hoogstens werden de populairste animatoren inderdaad extra vergoed. Ook sluit ik niet uit dat die animatoren bij de directie opschepten over hun avonturen, ongeveer zoals er - ik spreek nu van 15 jaar geleden - journalisten waren die bij de hoofdredactie opschepten dat ze een BV niet alleen geïnterviewd hadden, maar haar ook in bed hadden gepraat. 

** Over neopuritanisme, zie ook mijn kortjes hier en hier. Over topless in het zwembad: zie hier;

*** Over die minderjarigheid, weet ik niet zo goed wat ik moet denken. Hoe oud is Frances in Dirty Dancing? 

Van Jos Snellings kreeg ik een reactie waar ik nog even over na wil denken. ‘De neopuritanisten proberen vanuit hun angst of dégoût het taboe op pedoseksualiteit zoveel mogelijk op te rekken. Seks met een 17-jarige is ook seks met een minderjarige.’