Palestijns triomfalisme

Palestijns triomfalisme
     Stukken over de Gaza-oorlog, of die nu pro-Palestijns of pro-Israël zijn, sla ik meestal over. Er staat weinig in dat mijn mening over dat conflict kan beïnvloeden, en er staat nog minder in dat ik zou kunnen gebruiken om anderen van mening te doen veranderen. Maar laatst botste ik op een essay van Shany Mor dat ik helemaal heb uitgelezen*. Het vertrekt van de Israëlische versie van de recente geschiedenis, en wie in die versie alleen een leugenachtige voorstelling van de feiten ziet, zal er niet veel aan hebben.
     Interessant vond ikzelf dat uit de niet aflatende stroom van conflicten en oorlogen die zich in en rond Israël hebben afgespeeld, vier momenten een apart statuut krijgen: de oorlog van 1948, de oorlog van 1967, de tweede intifada van 2000, en de huidige oorlog in Gaza. Typisch voor die momenten is dat ze begonnen met een groot triomfalisme aan Palestijnse kant, dat ze eindigden met een Palestijnse nederlaag, en dat de Palestijnen daarbij telkens een deel verloren van wat ze nog hadden**. In 1948 en 1967 verloren ze vooral grondgebied, na 2000 vooral prestige, macht en bewegingsvrijheid, met onder andere een beperktere bevoegdheid voor de Palestijnse autoriteit en politie, geen Palestijns vliegveld meer, geen Palestijnse luchtvaartmaatschappij meer, geen open grens meer voor Gaza, enzovoort. Ook de huidige oorlog kan de toch al beperkte machtsmiddelen van de Palestijnen nog verder uithollen.
    Mor wijst op nog een ander gemeenschappelijk kenmerk van de vier conflicten: dat het Palestijns triomfalisme van de eerste periode van het conflict snel omslaat in een verhaal van slachtofferschap. Dat deed mij denken aan die aflevering van De afspraak waarin Montasser AlDe’emeh deelnam. Die werd uitgezonden op 23 oktober 2023***, dus kort na de moordpartij aangericht door Hamas, toen het aantal Palestijnse slachtoffers nog in de honderden beliep, en niet in de tienduizenden.
     Montasser AlDe’emeh kende ik als deradicaliseringsexpert, die uit dien hoofde nogal gematigde standpunten innam****. Dat probeerde hij in De afspraak ook, maar dat was niet die teneur die opviel, maar wel die van - begrijpelijk - het slachtofferschap en … van het triomfalisme. Mijn vrouw was bij die uitzending nogal geschrokken, ook al omdat de man zo boos keek, met zijn baseball petje op en zijn Palestijnse sjaal rond de schouders.
     Ik heb de uitzending eens herbekeken en enkele triomfalistische uitspraken genoteerd. 

Nooit zullen de Palestijnen aan het kortste eind trekken. Wij gaan overwinnen … Palestijnen, professor Holslag, zullen niet aan het kortste eind trekken. Wij zullen niet de Indianen zijn - met respect voor de Indianen … Wij hebben geen nood aan krokodillentranen en verschiet niet als het daar ontploft …  Wij Palestijnen zullen geschiedenis schrijven … Wij Palestijnen gaan standvastig volharden, wij gaan standvastig in ons land blijven en degenen die in de vluchtelingenkampen zijn zullen hun mannetje staan. De Palestijnse kampen in Libanon, daar zitten helden die klaar staan om hun broeders te helpen … Wij gaan het heft in eigen handen nemen.

     Wat later doet Montasser AlDe’emeh nog een nauw verholen oproep aan Palestijnse jongeren in ons land om in de oorlog mee te gaan vechten: ‘Op dit moment zijn er mensen met een dubbele nationaliteit die gaan vechten in het Israëlisch leger. Waarom mag dat? Waarom mogen wij onze mensen niet gaan helpen?’ Professor Holslag, die ook aan tafel zit,  schrikt van die laatste oproep en hij raadt aan dat men zich toch een aantal keren beraadt alvorens die brug over te steken.
      Er staat nog veel meer in het essay dan die cyclus van Palestijns triomfalisme, nederlagen en slachtofferschap. Mor vestigt ook de aandacht op de internationale contexten van de vier scharniermomenten. 1948 vond plaats in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, 1967 vond plaats tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog, de terreuraanslagen van 2000 - de tweede intifada - viel samen met de opkomst van het jihadisme. En wat is dan de internationale context van de moordpartij van 7 oktober? Mor ziet die in de Westerse NGO-campagnes van 2021 die, zonder directe aanleiding en gelijktijdig, de Palestijnse kwestie opnieuw onder de aandacht brachten en de Palestijnse intellectuelen met optimisme vervulden. 
     Die Westerse campagnes zelf kunnen dan weer verklaard worden door de modieuze ‘dekoloniserings’-ideologie en door de vrees dat de betrekkingen tussen Israël en de Arabische landen zich verder zouden regulariseren. We mogen, schrijft Mor, die internationale contexten niet overdrijven en niet al te schematisch voorstellen, maar ze leveren toch stof tot nadenken.

*Dat stuk van Shany Mor kan hier worden gelezen. 
** Mor geeft ook voorbeelden van momenten waarop Palestijnse verworvenheden wel uitgebreid of geconsolideerd werden, ook door militaire of terroristische acties. 
*** De aflevering van De afspraak kan hier worden bekeken. De citaten heb ik genoteerd op de volgende tijdstippen: 18:55, 21:09, 24:00, 30:50 en 34:05.
**** Over die gematigde standpunten van Montasser AlDe’emeh heb ik vroeger ooit een stukje geplaatst: hier.