Notities ivm onze links-liberale pers

     Laatst schreef ik in mijn polemiek tegen Tom Vandendriessche langs mijn neus weg: ‘De pers wordt gedomineerd door een links-liberale consensus.’ FB-vriend Rudi Laermans noemde die stelling ‘onzin’. Hij had minstens gelijk dat het een haastige veralgemening was. In onderstaande notities probeer ik aan te geven waarom de stelling niet helemáál onzinnig is. 

1.
Het moet een erg moeilijke en saaie onderneming zijn om de politieke strekking van één persorgaan min of meer systematisch in kaart te brengen, laat staan die van het hele medialandschap. AllSides doet dat voor de Amerikaanse media. Ik heb mij altijd afgevraagd hoe ze dat doen*.

2.
Bij ‘de’ pers denk ik automatisch aan De Standaard, De Morgen, Knack en de VRT. Als Laermaens schrijft ‘DS is HLN niet,’ heeft hij ongetwijfeld gelijk**. Bij het schrijven van deze notities denk ik vooral aan De Standaard*. De praatprogramma’s op televisie bekijk ik haast nooit. 

3.
De meeste media eerbiedigen een zeker pluralisme. De Standaard heeft een column van Mia Doornaert. De Morgen heeft er een van Mark Elchardus. Maar iedereen voelt aan dat die columns niet representatief zijn voor de strekking van De Standaard en De Morgen. Ze passen beter bij de strekking van een rechtser – en marginaler – publicatie als Doorbraak.

4. 
Dat een stelling veralgemenend is en moeilijk te onderbouwen valt, betekent niet dat ze waardeloos is. Als ik schrijf: ‘De pers wordt gedomineerd door een links-liberale consensus’ geeft dat mijn gevoel weer, en dat van conservatieven, rechtsliberalen en natuurlijk ook van rechtsradicalen, al gebruiken die laatsten fermere bewoordingen. Ik denk dat mijn stelling het gevoel niet weergeeft van linksen en links-liberalen, wat op zich ook niet zonder betekenis is.

5.
Mijn stelling ‘de pers wordt gedomineerd door een links-liberale consensus’ mag onnauwkeurig zijn, ze benadert dichter de waarheid dan de stellingen ‘de pers wordt gedomineerd door een conservatieve consensus’ of ‘de pers wordt gedomineerd door een rechtsliberale consensus.’

6.
Mocht PVDA-kopman Peter Mertens vschrijven dat de pers ‘gedomineerd wordt door een neoliberale consensus’, zou ik dat geen onzin vinden. Ik zou begrijpen wat hij ongeveer bedoelt, ook al definieer ik het woord ‘neoliberaal’ anders en zal er wel een verschil zijn tussen De Tijd en De Morgen.

7.
Ik ben pas onlangs het begrip links-liberaal gaan gebruiken. Begin 2024 schreef ik nog een stukje: ‘Ja, De Standaard is een linkse krant.’*** De omschrijving links-liberaal is beter, ook al omdat Karel Verhoeven er minder ongelukkig mee zou zijn.

8.
Sommige vragen mag je niet aan een chatbot stellen. Ik deed het toch, met de vraag: ‘Is De Standaard een linksliberale krant.’ Het vermakelijke antwoord luidt: ‘Neen, De Standaard is geen links-liberale krant. De Standaard is een Vlaamse krant die van oorsprong een katholieke signatuur had en een belangrijke rol speelde in de Vlaamse Beweging. Een krant die wel vaak als links-liberaal wordt omschreven, is de Vlaamse krant De Morgen.’ Dat is een omschrijving waar Verhoeven wel ongelukkig mee zou zijn.

9.
De stelling dat het Standaard-commentaar op bladzijde twee van linksliberale signatuur is, zou nog het gemakkelijkst kunnen worden onderbouwd. Ook het aantal rechtse, linkse, linksliberale enzovoort stukken op de opiniepagina’s kun je tellen, wegen en vergelijken. Veel moeilijker zou het zijn om te analyseren en te kwantificeren hoe de bias doorwerkt in de keuze en uitwerking van de berichtgeving.

10. 
Hoe herken je een links-liberaal persorgaan? Veel aandacht voor milieu en klimaat, positief tegenover migratie, multicultureel, sociaal progressief, mensenrechten en minderheidsrechten belangrijker dan wil van de meerderheid, neoliberaal op de economische pagina’s en antikapitalistisch op de cultuurpagina’s, voor vernieuwende en geëngageerde kunst, voor onderwijsvernieuwing, voor gezondheidspreventie en veiligheid, weinig sympathie voor de ‘conservatieve’ vakbonden, weinig sympathie voor de Vlaamse zaak, antinationalistisch, humanitaire buitenlandse politiek, pro-EU, voor Oekraïne, tegen Israël, virulent tegen Trump, wat vriendelijker voor linkse partijen dan voor rechtse partijen, open voor dialoog met radicaal-links maar niet met radicaal-rechts, weinig kritisch tegen woke-excessen. Niet elke lijn wordt even consequent aangehouden.

11.
De links-liberale strekking van de kwaliteitsmedia komt ongeveer overeen met de voorkeuren van hun journalisten en van hun typische lezerspubliek. In Vlaanderen is er denk ik onvoldoende potentieel aan journalisten en lezers voor een rechtsliberale kwaliteitskrant.

12.
 Tien minuten nadat ik dit geschreven heb lees ik op de FB-pagina van Maarten Boudry: ‘Hier is een hypothse: hoe kleiner een land of taalgebied, hoe groter de kans op ideologische kaping van het medialandschap. In Nederland is er al een stuk meer diversiteit dan in Vlaanderen, waar de bekrompenheid en eenheidsdenken het grootst zijn. Maar beidenmoten onderdoen voor Frankrijk en Duitsland, die op hun beurt onderdoen voor de VS.’

13.
De linksliberale strekking van een krant hoeft voor een rechtsliberale of conservatieve lezer geen probleem te zijn. De strekking van het hoofdartikel leest hij alsof het een gewoon opiniestuk was. En als hij behoefte voelt om opinies te lezen die met de zijne overeenkomen, vindt hij die wel op de sociale media of kan hij ze zelf schrijven. Vervelend is wel als die sociaal-liberale krant zich ook uitdrukkelijk engageert in de berichtgeving, met name in de selectie van de onderwerpen, van de feiten, van de invalshoeken, van welke experts aan het woord worden gelaten, etc.  

14.
 Tom Naegels vatte onlangs op zijn FB-pagina de professionele code van de berichtgeving samen: ‘op regelmatige basis verhalen over de wereld opdiepen, onderzoeken en verspreiden, verhalen waarvan mag worden uitgegaan dat ze (1) waar zijn en (2) binnen de cultuur waar de journalisten en hun publiek deel van uitmaken, gezien worden als interessant en relevant.’ Ik zou eraan toevoegen ‘(3) en op een nuchtere en onpartijdige manier worden gebracht, met in geval van controverse voldoende aandacht voor woord en weerwoord.’ Die nuchtere en onpartijdige manier was ver weg tijdens de Covid-pandemie, en tijdens de laatste maanden van de Gaza-oorlog;

15.
Kortom, de pers mag gerust links-liberaal zijn, zolang ze het streven naar een betere wereld – zoals links-liberalen dat zien – wat lager op haar prioriteitenlijst plaatst. Dan is er nog altijd plaats voor de onderzoeksjournalistiek, met haar traditionele aanklachten tegen corruptie, verspilling, machtsmisbruik en onbekwaamheid. Die zaken hebben weinig met rechts, links, liberaal, socialistisch, progressief of conservatief te maken.

 

* Zie over bias in de mainstream media ook mijn stukje hier.

** Ik heb jarenlang Het Nieuwsblad gelezen en daar vond ik de links-liberale - in mijn herinnering linkse - bias nog opvallender dan in De Standaard.

** Dat stukje over De Standaard staat hier. Over de opiniebladzijden van De Standaard, zie mijn stukje hier.