De grote vakbondsbetoging

Juist tellen
     Ik probeer mijn verzameling van linkse samenzweringstheorieën stap voor stap uit te bouwen*. Vandaag zag ik er weer twee voorbijkomen. Twee oude, milde, niet eens compleet onzinnige beweringen dit keer. De eerste betreft het aantal deelnemers aan een linkse betoging. De politie zou dat aantal moedwillig onderschatten. Peter Mertens van de PVDA:

 De vakbonden schatten het aantal deelnemers vandaag op ongeveer 140.000. Dat is geenszins overdreven, zeker als je rekening houdt met verschillende concrete parameters: de gegevens van het openbaar vervoer, de omvang van de manifestatie, en de getuigenissen uit het hele land. Het is bijzonder opmerkelijk dat de hoogste politietop plots het cijfer van 80.000 deelnemers verspreidde, een cijfer dat compleet uit de lucht is gegrepen … Daarbij rijst de vraag welke rol minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) heeft gespeeld in de communicatie over deze cijfers, aangezien hij zelf aanwezig was in het controlecentrum van waaruit de telling en berichtgeving werden gecoördineerd. Getuigen die ook aanwezig waren op de historische betoging van 2014 — toen naar schatting 120.000 mensen deelnamen — zeggen unaniem dat er vandaag nog meer volk was … De vraag rijst of de onderschatting van het aantal betogers niet bewust is ingezet om de draagkracht van de beweging te minimaliseren … Het moet toch zijn dat een aantal grote-geld-krachten in Brussel flink nerveus beginnen te worden.

      Ik sluit niet uit dat Mertens gelijk heeft, want hij heeft voor zijn cijfer acht verschillende argumenten verzameld. Sommige daarvan, zoals dat van de 75.000 gereserveerde treintickets, zijn redelijk sterk. Het zwakste is zijn beroep op de indruk die hijzelf en andere deelnemers hadden,  want die indruk gaat terug op een vergelijking met vorige betogingen die misschien ook overschat waren.
      Ik heb het nooit anders gekend. Er is een betoging, de politie schat het aantal deelnemers, en de organisatoren schatten ongeveer het dubbele. In mijn radicaal-linkse jeugd had ik een radicaal-linkse vriend die zich toelegde op de studie van de politie als ‘repressieapparaat’. ‘Je moet het niet aan niemand zeggen, zei hij mij, maar eigenlijk telt de politie redelijk correct.’ En hij legde mij de toenmalige teltechnologie uit.
      Ook heb ik moeite om mij het scenario voor te stellen. Iemand van het grote-geld – vroeger had je tenminste nog de Société Générale – die minister Quintin opbelt om samen een cijfer af te spreken? De commissaris die zegt: ‘En, agent Janssens, hoeveel betogers hebt gij geteld?’ ‘140.000, commissaris.’ ‘Maak daar eens 80.000 van en geef dat als de gesmeerde bliksem door aan de televisie.’

* Over linkse complotdenkerij: zie ook mijn stukje hier

De provocateurs
     Een tweede milde samenzweringstheorie is dat een aantal politiemensen opdracht krijgen om zich onder de betogers te mengen, relletjes uit te lokken, en op die manier de ordediensten een voorwendsel te bieden om in te grijpen of om minstens de betoging in een slecht daglicht te plaatsen. Jeroen Olyslaegers suggereert zoiets op zijn FB-pagina, met verwijzing naar de film One Battle After Another. Maar hij formuleert het voorzichtig: ‘Wie weet is het een combinatie van heethoofden en provocateurs.’ En hij verweert zich onmiddellijk tegen de beschuldiging van complotdenkerij: ‘O, als ge dat nog maar oppert, zijt ge uiteraard een halve gare.*’
     Ik kan het niet bewijzen, maar ik denk dat zulke politietactieken met de fameuze agents provocateurs vandaag in ons land niet worden gebruikt. Wel geloof ik dat er zich onder de relschoppers wel eens vermomde agenten mengen om te achterhalen wie de rellen uitlokt, maar dat is iets anders.
      Olyslaegers heeft wel gelijk als hij schrijft dat bij zulke zulke gelegenheden ‘de absolute meerderheid van de betogers exact nul te maken heeft met die gewelddaden.’ Bij sommige acties van syndicalisten of boeren is de grens tussen de organisator, de gewone deelnemer en de relschopper misschien niet helemaal duidelijk, maar in het geval van de laatste betoging in Brussel kon die grens niet duidelijker zijn. De relschoppers leken zelfs geen affiniteit te hebben met de syndicale eisen. 
    Als besluit geeft Olyslaegers een gedachte mee die veel breder gaat dan de marginale kwestie van het rel schoppen. ‘Wie naar de geschiedenis kijkt, weet dat er een hoop niet zou zijn verbeterd indien er geen betogingen waren geweest.’ Dat is is een gedachte waar ik nog lang op zal moeten herkauwen. Vroeger zou ik het een evidentie gevonden hebben. Er zijn zeker veel voorbeelden van massabetogingen die autoritaire regimes ten val hebben gebracht. Maar in de moderne democratieën?
       Je zou kunnen denken aan de recente betogingen voor vrede in Gaza. Hebben die betogingen een steen in de rivier verlegd? Misschien. Hebben die betogingen ervoor gezorgd dat allerlei Europese landen zich voor de erkenning van Palestina uitgesproken hebben? Of waren daar vooral andere redenen voor? Ik moet er nog eens over nadenken. 

*Niet iedereen formuleert zo voorzichtig. Op FB vond ik volgende prachtzin: 'Wat Jan Segers niet schrijft is dat die gemaskerde kort-en-kleinslagers handlangers zijn van de politie of zelfs politieagenten in burger.