Defensie en ...

... het openbaar vervoer
     Veel kritiek op de hogere defensie-uitgaven gaat uit van een ethisch pacifisme of van een bepaalde kijk op de geopolitieke situatie. Wie vindt dat het met de agressieve plannen van Poetin nogal meevalt, en dat eigenlijk vooral de oorlogszucht van Ursula Von der Leyen een bedreiging voor de wereldvrede vormt, heeft gelijk om hogere defensie-uitgaven geen warm hart toe te dragen.     Maar er bestaat een ander bezwaar dat ik al een paar keer ter sprake heb gebracht. De redenering dat defensie niet in de eerste plaats meer geld moet hebben, maar dat het aankomt op rationaliseren, heroriënteren, optimaliseren, en internationaal integreren.
     Nu vraag ik mij af: zouden diezelfde mensen dat ook zeggen over het openbaar vervoer? Dat er niet meer financiële middelen moeten komen, maar dat alles een kwestie is van rationaliseren, etc. Zelf heb ik altijd gedacht dat het onderwijs veel verbeterd zou kunnen worden, zonder daar veel geld tegenaan te gooien. Maar ondertussen ben ik gaan twijfelen. Zeker, je kunt besparen op allerlei ‘middenkader’ in de scholen en in Brussel. Je kunt gemiddeld grotere klassen nastreven. Je kunt leraren enkele uren langer voor de klas laten staan. Als leraar zou ik bij die laatste maatregel gesteigerd hebben, maar als ex-leraar blijf ik er veel kalmer bij.
      Maar dat er dan minder geld zal nodig zijn? Dat betwijfel ik. Ik verneem dat Zuhal Demir wil besparen op het buitengewoon onderwijs door meer van die kinderen naar het gewone onderwijs om te leiden. Ik zou juist méér investeren in het buitengewoon onderwijs. Of neem het herstel van de discipline. Een belangrijk onderdeel daarvan is dat je enkele onhandelbare leerlingen zonder veel juridisch gedoe uit een school kunt verwijderen. Elke leraar kent de bittere waarheid van het oude spreekwoord: ‘één rotte appel bederft de mand.’ Dat is erg voor de leraar, en nóg erger voor de andere leerlingen in de klas. Maar waar moeten die onhandelbare leerlingen naartoe? Ik zie geen andere oplossing dan het inrichten van speciale scholen, of speciale klassen, en dat zal geld kosten. In de novelle Bint schetst Bordewijk hoe je in de jaren 30 van vorige eeuw onhandelbare leerlingen onder controle kreeg. Ik vrees dat er vandaag andere middelen zullen nodig zijn. 

... de Sociale Zekerheid
     Theo Francken beweert dat besparingen in de Sociale Zekerheid nodig zijn om meer te kunnen uitgeven aan Defensie. Frank Vandenbroucke daarentegen vind dat die besparingen niet dáárvoor dienen, maar om de Sociale Zekerheid zelf te redden. Wie heeft gelijk? Ik dacht eerst dat beide uitspraken demagogisch waren, maar achteraf heb ik ingezien dat ze allebei juist waren. 
     Francken heeft gelijk omdat je elke euro maar één keer kunt uitgeven en als je meer wilt uitgeven aan Defensie moet dat ergens vandaan komen. We kunnen niet van 6 miljard naar 12 miljard voor Defensie gaan, zonder centen over te hevelen uit de pot van 170 miljard voor Sociale Zekerheid. Maar Vandenbroucke heeft ook gelijk. Als we vandaag 48 procent van de begroting uitgeven aan Sociale Zekerheid moeten bepaalde geldstromen herbekeken worden om te beletten dat dat procent elk jaar groter wordt. Anders wordt de situatie onhoudbaar. Een regering met de PVDA zou natuurlijk voor hogere inkomsten kunnen zorgen door de allerrijksten zwaarder te belasten. Maar ook de PVDA zou ondervinden dat je dat geld maar één keer kunt uitgeven. 

... het pacifisme van N-VA
     Ruben Mooijman brengt in zijn commentaar (DS 9/4) enkele argumenten bij elkaar tegen al te veel investeringen in defensie: de Vlaamse pacifistische traditie, het oprichtingsmanifest van N-VA, de budgettaire krapte, de noden in de kinderopvang, openbaar vervoer en betaalbaar wonen, de zinloosheid om privé-bedrijven te subsidiëren die verre van noodlijdend zijn … 
     Maar eigenlijk is er maar één vraag die de doorslag geeft: is die defensie in de geopolitieke context nu nodig of niet? Het is vandaag ‘bon ton’ om dat aan te nemen, schrijft Mooijman smalend, maar daarmee is niet uitgemaakt of die aanname terecht is, bon ton of niet. 
     Mooijman spreekt over ‘het gemak waarmee de toenemende dreiging als een onweerlegbaar feit gepresenteerd wordt.’ Nu is er in de geopolitiek weinig dat je met ‘gemak’ mag aannemen en van een ‘dreiging’ kun je nooit een ‘onweerlegbaar feit’ maken. Dat is een te hoge eis. Maar is Mooijman bereid om aan te nemen dat de wereld nu instabieler geworden is dan op 13 oktober 2001, toen het oprichtingsmanifest van N-VA goedgekeurd werd? 

... de mogelijkheid van een aanval
     Wie tegen een sterkere Europese defensie is, stelt vaak de pertinente vraag: ‘Denk je nu echt dat Rusland Europa zal aanvallen?’ Een tegenvraag luidt: ‘Denk je nu echt dat Europa Rusland zal aanvallen?’ De ja’s en de nee’s op beide vragen berusten op speculatie, maar de ene speculatie is de andere niet. Rusland heeft zijn recente track record niet mee.

... het vodje papier
     Ik heb geen idee waar de column van Yelena Schmitz (DS 10/4) over gaat, vanwege niet gelezen, maar mijn oog valt, zoals dat heet, op de laatste alinea: ‘Nu praten ministers losjes over wapenfabrieken bouwen. En zeggen ze dat we blikken tonijn en zaklampen in huis moeten halen. Ik dacht dat we een afspraak hadden gemaakt dat we nooit meer oorlog wilden.’ Tussen wie, zo vraag ik mij af, is die afspraak gemaakt? Ik hoop dat ze niet alleen gemaakt is tussen mensen van goede wil, en dat ze zwart op wit op papier staat. Of liever nog op perkament, want we weten uit de geschiedenisles wat er ooit met een ‘vodje papier’ is gebeurd*.

* Vodje papier: zie hier. Dat stuk op vrt.nws is trouwens een mooi voorbeeld van een veelgebruikt trucje: de weerlegging van een zogezegde mythe. De weerlegging is geen weerlegging en de mythe heeft men grotendeels zelf uitgevonden. Zie daarover mijn stukje hier.