Zeuren over Trump

Zeuren over Trump en Amerika
    Zeuren we te veel over Trump? Het korte antwoord is natuurlijk ‘ja’. Op mijn vorige blog kreeg ik een interessante reactie van Simon Gelten: 

Door mijn activiteiten op filmgebied heb ik overigens nogal wat Amerikaanse vrienden en kennissen, en die zijn, zoals men verwachten kan in een tweestromenland, keurig verdeeld over de Democratische en Republikeinse partij, maar het zijn vooral de tegenstanders van Trump die zich laten horen, zijn fans zijn redelijk stil over hem, geven soms wat af op die ellendige liberals, zoals de aanhangers van de Democraten worden getypeerd, maar Trump zelfs komt amper in hun berichten voor. Maar zijn tegenstanders kunnen niet over hem zwijgen, er lijkt naast Trump amper nog iets te bestaan in hun leefwereld.

      Een van de verklaringen van dit verschil onder de Amerikanen zou deze kunnen zijn. Trump-fans denken: ‘Ach, ’t is maar politiek’, terwijl het bij Trump-tegenstanders gaat over een kwestie van Goed en Kwaad. Maar er zijn veel andere verklaringen mogelijk.
     Dat de pers in Europa zich zo druk maakt over Trump, heeft nog andere verklaringen. Het is voor een krant altijd leuk om te schrijven over boosdoeners: over drugsbaronnen en verkrachters, over kasteelmoordenaars en parachutemoordenaressen, over een psychopatische narcist in het Witte Huis, een narcistische psychopaat in het Kremlin. Bovendien levert Trum spannend materiaal op. Van onze eigen partijen weet je ongeveer op voorhand wat ze zullen zeggen of doen, maar met Trump weet je het nooit.
     Maar de sensatiezucht van de pers is niet de enige reden dat er veel over Trump geschreven wordt. Wat de Amerikaanse president doet hééft echt ook wel gevolgen voor ons. Als Musk 200.000 federale ambtenaren afdankt, raakt dat onze koude kleren niet, maar de veiligheidssituatie in Europa daarentegen wordt echt wel mee bepaald door de Amerikaanse houding tegenover Oekraïne, de EU en de Navo. En de importtarieven kunnen echt wel mee bepalen hoe mijn pensioen zal evolueren, en de prijzen in de supermarkt.
     Zelf heb ik mijn eigen reden om over Trump te zeuren. Er wordt over Trump nu eenmaal veel geschreven, geargumenteerd en gepolemiseerd. En ik ben nu eenmaal sterk geïnteresseerd in hóe men argumenteert en polemiseert. Ik schrijf daar graag over, als leek, zelfs als een probleem mij slechts matig interesseert, zoals destijds met Covid.

Trump en de gewone Amerikaan
      Ik ben zo gewoon om alarmerende berichten en opinies over Trump te horen en te lezen, dat ik mij een hoedje schrik als ik iets positiefs hoor. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen enige tijd geleden Amerika-correspondent Michiel Vos in De Afspraak vertelde over de reactie van de ‘gewone’ Amerikaan** – niet over die van de opiniestukkenschrijvers in de Amerikaanse media. De rechtse Amerikanen zijn enthousiast, de linkse Amerikanen zijn gelaten, en de centrum Amerikanen vinden dat niet álles van wat Trump zegt en doet onzin is.
      Dat was verfrissend om eens te horen, en dan nog uit de mond van Vos die de schoonzoon is van de linkse Democrate Nancy Pelosi. Anderzijds zou een goed geïntegreerde Ruslandcorrespondent ongeveer hetzelfde kunnen vertellen over wat de ‘gewone’ Russen vinden van Poetin. Velen zijn enthousiast, anderen gelaten, en nog anderen vinden niet álles van wat hij zegt onzin is. 

Toespraak voor het congres
     Steven De Foer was niet de enige die Trumps toespraak voor het Congres begin maart vergeleek met een campagnerally. Ikzelf riep ook naar de televisie: ‘Trump, kerel, de verkiezingen zijn gedaan.’ Mijn vrouw schrok.

Fascist of libertariër
     Over Trump lees ik niet alleen dat hij niet alleen een fascist of een fasist is, maar ook een libertariër. Als Trump een libertariër is, dan was Biden een communist.

Extreme libertariërs in de entourage
    Ondertussen zal ik aandachtig blijven luisteren naar de alarmisten. Ze zeggen dat Trump eerlijke verkiezingen in de toekomst onmogelijke zal maken. Dat geloof ik niet. Ze zeggen dat Trump een psychopathische narcist is. Dát is wel mogelijk. Veel monarchieën en republieken hebben psychopathische narcist overleefd. Ze zeggen dat Trump de topfuncties in de ambtenarij bemant met onbekwame loyalisten en extremisten. Ook dat is mogelijk. Dan zal een volgende ‘normale’ president ze weer moeten afzetten. Ze zeggen dat Trump de EU wil vernietigen. Alweer: dat is mogelijk. Wij van onze kant moeten dat niet laten gebeuren. Ze zeggen dat Trump zich omringt met ‘extreme libertarïers’. Ook dat is … nee, eigenlijk niet. Bijna had ik geschreven: was het maar waar.
      Nu, misschien zijn er in Trumps entourage mensen die extreem zijn, en misschien leggen ze hier en daar wel een libertarisch accent, maar daarom zijn het nog geen ‘extreme libertariërs’. Dat is alsof ik onze PS ‘extreme communisten’ zou noemen. Ik zou die kwalificatie vandaag zelfs niet meer gebruiken voor de PVDA. (Als men het net breed uitgooit zou Peter Thiel misschien tot de ‘extreme libertariërs’ gerekend kunnen worden.) Maar in een Doorbraak-interview plaatst politicoloog Patrick Deneen  J.D. Vance resoluut in het kamp van de anti-libertariërs***. 

Trump en de advocatenkantoren
     Een kop in De Standaard (27/3): ‘Trump pakt advocatenkantoren aan die progressieve klanten verdedigen.’ Ik lees het artikel en kom niet te weten waaruit dat ‘aanpakken’ bestaat. Ik lees het nog eens, en weet het nog altijd niet. Bij een derde lectuur val ik op het volgende zinnetje: ‘Wie niet betaalt, wordt geboycot door de Amerikaanse overheid.’ Nu meen ik het een klein beetje te begrijpen. ‘Wie niet betaalt’ blijft duister, maar dat ‘boycotten’ zet mij op een spoor. Waarschijnlijk komt het hierop neer dat progressieve advocatenkantoren geen overheidsopdrachten meer krijgen, behalve als ze aan bepaalde eisen van Trump inwilligen.

Nina Chroestsjova
     Nina Chroestsjova is de achterkleindochter van de Russische leider Chroestjov. Onlangs vergeleek zij president Trump voor de verandering niet met Hitler maar met Stalin. Stalin was een wrede dictator, Trump een grillige would-be-despoot. Allebei houden ze ervan mensen rechtstreeks te kleineren. Chroestsjova vertelt hoe Stalin haar overgrootvader vernederde in het bijzijn van topambtenaren door hem te bevelen een gopak, een Oekraïense volksdans uit te voeren. Ze laat haar grootvader aan het woord. ‘Ik moest op mijn hurken gaan zitten en mijn hielen uitslaan, wat eerlijk gezegd niet gemakkelijk voor mij was. Maar als Stalin zegt “dans”, dan danst een wijs man.’
     Stalin vernederde zijn handlanger in de kleine kring van partijleiders, Trump vernederde Zelenski voor de ogen van de hele wereld. Het is niet helemaal hetzelfde, maar de grofheid en de kwaadaardigheid lopen gelijk. De vergelijking van Chroestsjova is terecht. Ze volgt met argwaan de rechtszaken die Trump aanspant tegen persorganen. Ze vreest dat Trump ook zal proberen de rechtbanken te intimideren. Ik deel die argwaan en die vrees. Alleen vind ik het jammer dat Chroestsjova haar betoog opsiert of ontsiert – het is maar hoe je het bekijkt – met een flagrante overdrijving: 

Een groot deel van de Amerikaanse media is ook al op de knieën gedwongen. Jeff Bezos, de op een na rijkste mens ter wereld, heeft de reputatie van The Washington Post, de krant waarvan hij de eigenaar is, naar de knoppen geholpen door aan te kondigen dat de opiniepagina’s de facto een spreekbuis van het trumpisme zijn geworden.

      Ik heb de aankondiging van Jeff Bezos over de opiniepagina’s gelezen. Hij vond dat die vooral de ideeën van persoonlijke en economische vrijheid moesten uitdragen. Dat is iets helemaal anders dan ‘de facto een spreekbuis van het trumpisme’ te worden. Dan ben ik ook niet geneigd om te geloven dat ‘een groot deel van de Amerikaanse media al op de knieën is gedwongen.’ Dat is weer een staaltje van preken voor de eigen kerk. Voor die kerk luistert het niet zo nauw als de algemene strekking van de preek maar juist is. Ketters als ikzelf daarentegen worden daar wantrouwig van. 

De twee kanten van het verhaal
     Een van de redenen waarom ik niet graag een ferm standpunt over Trump in neem, is dat ik in de berichtgeving over hem alleen tegenstanders aan het woord hoor. En die tegenstanders nemen geen blad voor de mond. Alles wat Trump doet is niet alleen slecht, maar zeer slecht.
      Voor die extreem geëngageerde berichtgeving kunnen verschillende redenen zijn. Misschien is alles wat Trump doet ook wel zeer slecht. Of misschien denken de journalisten dat Trump een ‘gevaar’ vormt dat moet worden bestreden, dat er een ideologische oorlog aan de gang is, en dat het in een oorlog niet op nuance aankomt. In oorlog, liefde en Trumpkritiek is alles geoorloofd.
     Dat is geen slechte taktiek. De Trumpisten kun je toch niet overtuigen, de anti-Trumpisten lezen zoiets graag, en de twijfelaars kun je op die manier imponeren en in je kamp krijgen. Trump zelf gaat ook zo te werk – en nog veel grover. Maar na al die geëngageerde berichtgeving zal er een Kleine Rest – een term uit de Godsdienstles – overblijven, die doorgaat met twijfelen tot ze zich genoeg op de hoogte acht van de twee kanten van het verhaal. 

Groenland en de Trump-polemiek
     In een lang stuk (DS 2/4) ontrafelt professor Timothy Snyder de Groenland-politiek van Trump. Ik ken er te weinig van om de argumenten te beoordelen, maar het klinkt allemaal plausibel. Trump jaagt bondgenoten tegen zich in het harnas, speelt ook in het Arctische gebied uiteindelijk Poetin in de kaart, en straks zal hij nog oorlog moeten voeren om doelstellingen te bereiken die hij ook met diplomatie had kunnen binnenhalen. Snyder schrijft:

Met alle moeite van de wereld proberen sommigen een doctrine te zien in die puinhoop. Maar er is er geen.

      Goed, dat is best mogelijk. Dat Trump een geopolitieke analfabeet kan ik geloven. Zulke mensen bestaan, ik ben er zelf ook een. Maar ik zou zo’n artikel nóg sterker vinden als er geen zaken bij betrokken werden die met de zaak weinig te maken hebben. Het begint al met de eerste zin: ‘Elon Musk en Donald Trump hebben …’ Is het echt nodig om Musk te betrekken in een stuk over Groenland? Snyder herinnert in een moeite door aan het geblunder met de top secret groepschat over de militaire aanval op de Houthi-rebellen. Ook dat heeft niets met Groenland te maken. Snyder zou die zaken beter achterwege laten. Dan zou ik als lezer kunnen denken: die man is niet voor of tegen Trump, maar aangaande Groenland wéét hij toevallig dat de Amerikaanse aanpak verkeerd is.
      Snyder eindigt zijn stuk met een onderbouwde uitleg dat Denemarken een veel beter land is dan de VS. Ook dat vind ik vervelend. Er zullen heel wat Amerikanen zijn die daar niet mee akkoord gaan. Die gaan nu denken: wat die professor over Groenland vertelt, zal ik ook maar met een korrel zout nemen.

Trump en Erdogan
    Bij het bezoek van Netanyahu aan het Witte Huis had Trump lovende woorden over voor de Turkse president Erdogan. Dat was niet prettig voor Netanyahu die aan Erdogan een geduchte vijand heeft, maar wat Netanyahu prettig vindt, moet ons niet bezighouden. Wel wil ik graag weten waarom Trump zo lovend spreekt over Erdogan. Is het sympathie van de ene autocraat voor een andere? Dat is mogelijk. Beseft Trump dat Erdogan een belangrijke Navo-bondgenoot tegen Rusland is? Ook dat is mogelijk. Ik hoop dat die laatste interpretatie de juiste is. Dat zou betekenen dat Trump toch iets van geopolitiek begrepen heeft.

 

* Over de sociale bescherming als hypocriete drogreden, zie mijn stukje hier. 
** Michiel Vos in De Afspraak: zie hier.

*** Voor het Doorbraak-interview met Deneen over Vance: zie hier.